< Meer determinatiehulpen

laatst gewijzigd op 18-08-2022

Tandzaden

Stef van Walsum


Inleiding

Tandzaden (Bidens) lijken veel op elkaar en worden daarom nog wel eens met elkaar verward. In het onderstaande overzicht worden de vijf in het wild voorkomende Tandzaden vergeleken. Naast deze vijf komen ook een aantal soorten verwilderd voor: Bidens bipinnatta, Bidens ferulifolia, Bidens pilosa, Bidens subalternans & Bidens triplinervia

Vergelijking

 

Zwart tandzaad

Bidens frondosa

Riviertandzaad

Bidens radiata

Veerdelig tandzaad

Bidens tripartita

Knikkend tandzaad

Bidens cernua

Smal tandzaad

Bidens connata

Blad

3-5 tallig met gesteelde deelblaadjes

3-5 tallig, geelachtig groen. Bladtanden naar binnen gekromd

3-5 tallig (soms ongedeeld), donkergroen

Ongedeeld, lang en smal, aan de voet zittend

Ongedeeld, lang en smal, in een gevleugelde steel versmald

Bladsteel

Ongevleugeld

Gevleugeld

Gevleugeld

 -

Gevleugeld

Stengel


Paarsrood aangelopen

Paarsrood aangelopen of groen

Paarsrood aangelopen

Bleekgroen

Paarsrood aangelopen

Bloemhoofdjes

Hoofdjes rechtopstaand, in de vruchttijd hoger dan breed, vrijwel nooit met lintbloemen

Hoofdjes rechtopstaand, breder dan hoog, vrijwel nooit met lintbloemen

Hoofdjes rechtopstaand, hoger dan breed of even hoog als breed, vrijwel nooit met lintbloemen

Hoofdjes vaak  "knikkend", breder dan hoog, met of zonder lintbloemen

Hoofdjes rechtopstaand, hoger dan breed, vrijwel nooit met lintbloemen

Buitenste omwindselbladen

6-10

10-12 (-14)

5-8

5-8

2-8

Nootjes

2 naalden

2 naalden, glad

2-4 naalden

3-4 naalden

4-5 naalden, knobbelig

Illustraties

 

Fig. 1. Zwart tandzaad (Bidens frondosa), overzicht met bloeiwijze en 3-tallig geveerd blad (foto's: Adrie van Heerden & Stef van Walsum)

 

Fig. 2. Riviertandzaad (Bidens radiata), overzicht met bloeiwijze en blad met naar binnen gekrulde tanden (foto's: Stef van Walsum)

 

Fig. 3. Veerdelig tandzaad (Bidens tripartita), overzicht met bloeiwijze en 3-5 delig blad (foto's: Peter Meininger & Willem Braam)

 

Fig. 4. Knikkend tandzaad (Bidens cernua), overzicht met bloeiwijze en ongedeeld blad (foto's: Stef van Walsum)

 

Fig. 5. Smal tandzaad (Bidens connata), overzicht met bloeiwijze en ongedeeld blad (foto's: Willem Braam & Stef van Walsum)

Literatuur

Ballintijn, J.F. (1997) Over de verspreiding binnen Nederland van Bidens connata var. fallax (Warnst.) Sherf en var. anomala Farw. Gorteria 23: 20-24. 
 
de Mol, W.E. (1914) Een bastaardvorm van Bidens. De Levende Natuur 19: 112-115. 
 
Gegoire, L. (1943) Verslag der maandelijksche vergadering op woensdag 1 sept. 1943. Natuurhistorisch Maandblad 32: 74-75.
 
Jansen, M.T. (1993) Bidens radiata Thuill. langs de Waal in 1989, 1990 en 1991. Gorteria 18: 117-119. 
 
Kops, J. (1814) Bidens cernua - Neerbuigend Tandzaad Flora Batava 3: 184-184. 
 
Kops, J.;van Hall, H.C. (1832) Bidens tripartita - Driedeelig Tandzaad Flora Batava 6: 409-409. 
 
Sloff, J.G.;van Soest, J.L. (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306. 
 
Van Damme C, h. (1980) Bidens frondosa L. var. anomala Port. ex Fern. (Asteraceae) en Belgique. Dumortiera 16: 13-15.
 
Van Damme C, h. (1980) Données concernant la répartition de Bidens frondosa L. var. anomala Port. ex Fern. (Asteraceae) en Belgique. Dumortiera 17: 17-18.
 
van der Meijden, R. (1994) Nieuwe vondsten van zeldzame planten in 1991 en 1992. Gorteria 19: 117-161. 
 
van Eeden, F.W. (1898) Bidens cernua b Radiata - Knikkend Tandzaad met lintvormige straalbloemen Flora Batava 20: 1578-1578. 
 
van Ooststroom, S.J.;Reichgelt, T.J. (1964) Aanwinsten voor de Nederlandse adventief-flora, 7. Gorteria 2: 65-67. 
 
Vuyck, L. (1920) Bidens connata - Vergroeidbladig tandzaad Flora Batava 25: 1957-1957.