< Meer determinatiehulpen

laatst gewijzigd op 03-04-2023

Gewoon speenkruid vs. Vreemd speenkruid

Hanneke Waller


Inleiding

Vreemd speenkruid (Ficaria ambigua) is een sterk op Gewoon speenkruid (Ficaria verna) gelijkende soort. In tegenstelling tot Gewoon speenkruid heeft Vreemd speenkruid goed ontwikkelde vruchten en geen okselknolletjes. Er komen ook cultivars van speenkruid voor, te herkennen aan de donker (bruinrood tot zwartachtig) gekleurde bladen of dubbele bloemen. Dit soort bijzonderheden zijn meestal Vreemd speenkruid, ze vormen geen knolletjes. De zwarte en witte tekening op het blad van speenkruid varieert en is geen kenmerk om soorten van elkaar te onderscheiden. 

Het is aan te raden om bij een Vreemd speenkruid-kanshebber zowel bloem- als vruchtkenmerken te controleren. 

Vergelijking

 

Gewoon speenkruid

Ficaria verna

Vreemd speenkruid

Ficaria ambigua

Stengels

Tamelijk slap

Stijf, rechtopstaand

Kroonbladen

Elkaar met de randen meestal niet overlappend

Elkaar aan de randen meestal overlappend

Lengte kroonbladen

6-15 mm

10-20 mm

Breedte kroonbladen

2-5 mm

4-9 mm

Okselknolletjes

Aanwezig (vooral na de bloei)

Afwezig

Vruchtjes

Meestal alle slecht ontwikkeld

Meestal alle goed ontwikkeld

 

Een onderzoekje in Zeeland bracht in 2022 aan het licht dat er mogelijk nog een derde speenkruid in het spel is. Deze soort (of kruising) zou zich onderscheiden door de rechtopstaande stengels, bloemen met een diameter van 3-4 cm én (na de bloei) okselknolletjes vormen. Vondsten van deze vorm kan je doorgeven aan stephanie.korbee@naturalis.nl (stagiair bij Naturalis) of melden via VERA of waarneming.nl.

 

Illustraties

Gewoon speenkruid (Ficaria verna)

Fig. 1. Fotocollage Gewoon speenkruid met verduidelijking van kenmerken: (1) Stengels tamelijk slap, (2a) kroonbladen elkaar met de zijden meestal niet overlappend, (2b) 6-15 mm lang, (2c) 2-5 mm breed, (3) de meeste vruchtjes slecht ontwikkeld, (4) knolletjes in de oksels van de onderste bladen. 

 

Vreemd speenkruid (Ficaria ambigua)      

Fig. 2. Fotocollage Vreemd speenkruid met verduidelijking van kenmerken: (1) Stengels tamelijk stijf en rechtopstaand, (2) kroonbladen elkaar aan de rand overlappend, (3) 10-20 mm lang, (4) 4-9 mm breed.

 

Literatuur

Andreas C, h. (1966) Enkele intraspecifieke taxa bij Ranunculus ficaria L. Gorteria 3: 11-12. 
 
Andreas, C.H. (1954) Notes on Ranunculus Ficaria L. in the Netherlands. I. Introduction. - Reductional trends as a possible interpretation of flower types. Acta botanica neerlandica 3: 446-453. 
 
Boekel, K. (1996) Hoe reageert Speenkruid op zijn milieu?. Natura 93: 64-64.
 
Boekel, K. (1995) Hoe variabel is Speenkruid?. Natura 92: 31-31.
 
Boekel, K. (1997) Speenkruid. Natura 94: 94-94.
 
Braithwaite, M.E. (2020) The history and distribution of the bulbil-bearing Ficaria verna subsp.verna (Ranunculaceae) in Britain. British & Irish Botany 2: 215-222. 
 
Budde, J.K. (1922) Het Speenkruid. Natura 21: 31-31.
 
Gadella, T.W.J. (1983) Enkele floristische en cytotaxonomische waarnemingen op Schiermonnikoog. Gorteria 11: 227-229. 
 
Gadella, T.W.J. (1976) Enige aanvullingen op de Flora van Vlieland. Gorteria 8: 51-53. 
 
Gadella, T.W.J. (1977) De fertiele vorm van het Speenkruid, Ranunculus ficaria L. ssp. ficaria, nieuw voor Nederland. De Levende Natuur 80: 131-142. 
 
Gadella, T.W.J. (1978) Het Texelse Speenkruid. De Levende Natuur 81: 171-173. 
 
Jaspers, J. (1896) Het Speenkruid. De Levende Natuur 1: 9-13. 
 
Jonker, F.P. (1971) Opmerkingen betreffende de interpretatie van de bloemmorfologie bij het speenkruid. Gorteria 5: 165-170. 
 
Kops, J. (1800) Ranunculus Ficaria - Speenkruid Ranonkel Flora Batava 1: 76-76. 
 
Stomps, T.J. (1942) Speenkruid. De Levende Natuur 47: 113-117. 
 
Veldkamp, J.F. (2015) De nomenclatuur van Speenkruiden (Ficaria verna Huds. s.l., Ranunculaceae). Gorteria 37: 84-116. 
 
Zonneveld, B. (2015) De verschillende genoomgewichten van Europese Ficaria Huds. (Ranunculaceae) duiden op acht soorten. Gorteria 37: 118-139.