Ecologie & verspreiding
Ecologie
Aloina rigida is een soort van open kalkrijke grond op rotsen en muren. Het is een kenmerkende soort van het Aloinetum rigidae, een warmteminnende mosgemeenschap van steile, op het zuiden geëxponeerde rotspartijen, waar het mos met leem en mergel gevulde spleten bezet. Naast dergelijke natuurlijke standplaatsen wordt het mos vooral in steen-, kiezel-, klei- en bruinkoolgroeven en op oude muren gevonden. De Nederlandse standplaatsen betreffen opgebaggerde zandgrond (Amsterdam), klei op kalksteen (Hellevoetsluis), klei op bakstenen van een muurrestant van de oude steenfabriek (Renkum) en verweerd krijt (Zuid-Limburg).
Verspreiding
A. rigida is twee maal in de 19e eeuw en vier maal in de 20e eeuw gevonden. De eerste vondst voor ons land werd gedaan door J.L. Franquinet in 1810 bij Maastricht. In 1847 verzamelde C.M. van der Sande Lacoste materiaal bij Amsterdam. Daar groeide het ‘op gebaggerden zandgrond aan den Westerdokdijk’. Het duurde tot 1967 tot de soort weer gevonden werd, nu op ‘uit het buitenland aangevoerde kalksteenblokken, bedekt met veel klei’ in de werkhaven voor de Deltawerken te Hellevoetsluis. De kleine collectie gemaakt door P. de Meij bevat naast A. rigida ook Tortula muralis. In 1982 werd A. rigida op twee plaatsen in Zuid-Limburg gevonden. Dit betreft de variëteit obliquifolia met uittredende nerf. De voorlopig laatste vondst werd door H. Siebel in 1994 bij de oude steenfabriek te Renkum gedaan. Bij een zoekactie in 2012 werd de soort hier helaas niet meer teruggevonden. In België is de soort zeldzaam in het Maasdistrict. In Duitsland is A. rigida de wijdst verbreide maar niet overal de meest algemene Aloina. Op enkele tientallen kilometers van de Nederlandse grens liggen de dichtstbijzijnde vindplaatsen; het zwaartepunt in de verspreiding ligt meer naar het oosten. In Engeland is de soort zeldzaam in het oosten van het land.
Summary
Aloina rigida is a very rare thermophile species on thin soil over calcareous rocks, rarely found in The Netherlands and only three times after 1980.
Ecologie
Aloina rigida is een soort van open kalkrijke grond op rotsen en muren. Het is een kenmerkende soort van het Aloinetum rigidae, een warmteminnende mosgemeenschap van steile, op het zuiden geëxponeerde rotspartijen, waar het mos met leem en mergel gevulde spleten bezet. Naast dergelijke natuurlijke standplaatsen wordt het mos vooral in steen-, kiezel-, klei- en bruinkoolgroeven en op oude muren gevonden. De Nederlandse standplaatsen betreffen opgebaggerde zandgrond (Amsterdam), klei op kalksteen (Hellevoetsluis), klei op bakstenen van een muurrestant van de oude steenfabriek (Renkum) en verweerd krijt (Zuid-Limburg).
Verspreiding
A. rigida is twee maal in de 19e eeuw en vier maal in de 20e eeuw gevonden. De eerste vondst voor ons land werd gedaan door J.L. Franquinet in 1810 bij Maastricht. In 1847 verzamelde C.M. van der Sande Lacoste materiaal bij Amsterdam. Daar groeide het ‘op gebaggerden zandgrond aan den Westerdokdijk’. Het duurde tot 1967 tot de soort weer gevonden werd, nu op ‘uit het buitenland aangevoerde kalksteenblokken, bedekt met veel klei’ in de werkhaven voor de Deltawerken te Hellevoetsluis. De kleine collectie gemaakt door P. de Meij bevat naast A. rigida ook Tortula muralis. In 1982 werd A. rigida op twee plaatsen in Zuid-Limburg gevonden. Dit betreft de variëteit obliquifolia met uittredende nerf. De voorlopig laatste vondst werd door H. Siebel in 1994 bij de oude steenfabriek te Renkum gedaan. Bij een zoekactie in 2012 werd de soort hier helaas niet meer teruggevonden. In België is de soort zeldzaam in het Maasdistrict. In Duitsland is A. rigida de wijdst verbreide maar niet overal de meest algemene Aloina. Op enkele tientallen kilometers van de Nederlandse grens liggen de dichtstbijzijnde vindplaatsen; het zwaartepunt in de verspreiding ligt meer naar het oosten. In Engeland is de soort zeldzaam in het oosten van het land.
Summary
Aloina rigida is a very rare thermophile species on thin soil over calcareous rocks, rarely found in The Netherlands and only three times after 1980.
Familie: Pottiaceae
Groep: Bladmossen
Status: Rode Lijst: Verdwenen uit Nederland
Zeldzaamheid: afwezig in Nederland
Biotoopvoorkeur: Kale cultuurgrond
Substraatvoorkeur: klei en leem