Ecologie
Standplaats en (historisch) voorkomen van dit taxon ten opzichte van var. fontana zijn in Nederland pas sinds 2012 enigszins bekend. Het pH(water)-optimum rond 6 is voor beide taxa gelijk en in diverse terreinen komen ze samen voor. Var. caespitosa lijkt echter een smallere niche te hebben en te ontbreken in kalk- en veengebieden. Door zijn opstijgende groeiwijze vormt het ijle, lage zoden en is het veel minder concurrentiekrachtig dan de dicht zodevormende var. fontana. Daardoor is var. caespitosa aangewezen op permanent natte laagtes met ijle kruidlaag in beekoevers, kwelmoerassen, brongraslanden en veenmosrijke veldrusschraallanden. Eenmaal aanwezig, kan het dankzij broedtakjes en stengelfragmenten plagplekken, trapgaten en andere natte open plekken in de directe omgeving koloniseren. Grote, duurzame populaties zijn te vinden in de grotere bron- en kwelmoerassen in natuurgebieden met als begeleidende mossoorten Calliergonella cuspidata, Sphagnum denticulatum, S. palustre, S. subnitens, Straminergon stramineum en Warnstorfia exannulata. Sporenkapsels zijn uiterst zeldzaam en in Nederland niet aangetroffen. Vestiging over grotere afstanden (tussen stroomgebieden) is waarschijnlijk problematisch. In dit opzicht wijkt var. caespitosa af van var. fontana die vaak kapsels vormt en geïsoleerde natuurontwikkeling snel weet te vinden.
Verspreiding
Het areaal van var. caespitosa lijkt in tegenstelling tot var. fontana beperkt tot de hogere zandgronden. De oudste collectie, tevens enige vondst in de 19e eeuw, is van het Baarnse Bos (1863). Veruit de meeste vondsten zijn van na 1950. Voor Philonotis fontana s.l. is geen sprake van een negatieve trend in verspreiding vanaf 1950. Hoewel var. caespitosa zeldzamer is dan var. fontana en zich moeilijker (her)vestigt, zijn er geen aanwijzingen dat dit taxon achteruitgaat. Uit de Achterhoek en Overijssel zijn alleen zekere vindplaatsen van na 1980 bekend. Het is niet uitgesloten dat vroeger vooral krachtig ontwikkeld, liefst fertiel materiaal werd verzameld, dus vooral van var. fontana, waardoor het historische areaal van var. caespitosa wordt onderschat. Ook in verspreiding buiten Nederland is var. caespitosa beperkter dan var. fontana. In Europa heeft het een voorkeur voor de breed gematigde zone van laagland tot montaan.
Summary
The presence of Philonotis fontana var. caespitosa in The Netherlands is only since 2012 better recognized. The species is rather common on wet sandy soils, maily when influenced by some seepage water. There are no indications for changes in presence In The Netherlands. The species is less common than Philonotis fontana var. fontana.