|
|
Anagallis tenella (L.) L.
Teer guichelheil
|
Ecologie & verspreiding
Teer guichelheil, die een hoofdzakelijk West- en Zuidwest-Europees areaal heeft, staat op zonnige, open plekken op natte, voedselarme, zwak zure, al of niet kalkrijke zandgrond, zandige veen- of leemgrond. Kenmerkend is een zekere toevoer van kalkrijk water uit de ondergrond. Ze is een bewoner van duinvalleien, moerassige heiden en heidevennen, moerassen (kalkmoerassen en gemaaide moerasvegetaties), kwelplekken, waterkanten, plagplekken, vestingwerken, paadjes, drassige kapvlakten en onbemeste, ijle graslanden. Deze soort wordt in Nederland vooral aangetroffen in de duinen, in Noord-Brabant en in De Graafschap en is daarbuiten of verdwenen of heel zeldzaam. Zaadverspreiding geschiedt door watervogels, daarnaast is vegetatieve vermeerdering van belang. De teruggang van de soort is indertijd te wijten geweest aan cultuurtechnische ingrepen zoals ontwatering, bemesting en het laten dichtgroeien van vindplaatsen. Door maatregelen als plaggen op de juiste plekken wordt vaak met succes de zaadbank aangesproken en is deze negatieve trend gekeerd en momenteel zelfs positief geworden.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014
|
EcologieBodemZonnige, open plaatsen op natte, voedselarme, zwak zure, al of niet kalkrijke grond. Vaak op kwelplekken (veen, zand, leem en zavel). GroeiplaatsZeeduinen (duinvalleien), heide (moerassige plaatsen en langs heidevennen), moerassen (kalkmoerassen en gemaaide moerasvegetaties), kwelplekken, waterkanten (plassen, ondiepe poeltjes, greppels, kolkjes, afgesneden beekarmen, droogvallende oevers van vijvers en duinmeertjes), afgeplagde plekken, vestingwerken, langs paadjes, drassige kapvlakten en grasland (onbemest ijl grasland).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam tot zeer zeldzaam, o.a. op Terschelling en Texel, bij Hoek van Holland, op Voorne en in Noord-Brabant. VlaanderenZeer zeldzaam in het kustgebied bij Nieuwpoort, in het kalkmoeras van Berg en in Midden-Limburg. Vroeger ook elders, ondermeer in de Kempen. WalloniëVerdwenen. WereldVan Noordwest-Afrika via Spanje, Portugal en Frankrijk tot op de Britse eilanden en de Faröer. De oostgrens loopt door Nederland, het Bovenrijndal en West-Italië. Ook op de Azoren, in de Alpen en op Kreta.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBruin, C.J.W. (1989) Over het voorkomen van Teer guichelheil ( Anagallis tenella (L.) Murray) op Texel. Gorteria 15: 44-57 Sipkes, C. (1970) Verdwijnen en verschijnen van Teer guichelheil ( Anagallis tenella) en de mogelijkheden tot behoud. De Levende Natuur 73: 186-188 van Eeden, F.W. (1868) Anagallis tenella - Kleine Basterdmuur Flora Batava 13: 1028-1028 van Ooststroom, S.J. & T.J. Reichgelt (1962) Anagallis tenella (L.) Murr. (Korte meded.). Gorteria 1: 30-30 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2: 61Flora Batava 13: plaat 1028Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 453Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 565Nederlandse Oecologische Flora 3: 68Wilde Planten 1: 267Wilde-Planten.nl: paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Ericales | | Familie: | Primulaceae |
Anagallis tenella (L.) L. | | Nederlands: | Teer guichelheil | | Engels: | Bog Pimpernel | | Duits: | Zarter Gauchheil |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | De Nederlandse naam guichelheil is een samenstelling van guichel (gekheid of razernij) en heil (helen), omdat men dacht dat guichelheil geestesziekten en melancholie kon genezen. Anagalliskomt van het Griekse woord anagelao ( ik lach), eveneens vanwege het vermeende effect dat melancholie door het gebruik van dit plantje kon worden verdreven. Tenella betekent "nogal teer".
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De kruipende stengels wortelen op de knopen. Ze zijn teer, draadvormig en vormen zoden. Bladeren De meestal tegenover elkaar staande bladeren zijn rondachtig tot eirond, hebben geen klierpuntjes en zijn kort gesteeld. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen zijn rozerood, soms wit, 0,6 tot 1 cm groot en iets klokvormig. Verder zijn ze 5-delig en staan ze op lange, slanke stelen. De kroonbladen zijn 2 tot 3 keer zo lang als de kelk. De helmdraden zijn dicht behaard en aan de voet vergroeid tot een kokertje. Vruchten Een doosvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL FeedbackStef van Walsum op 18-11-2024 Teer guichelheil wordt ook te koop aangeboden in tuincentra. Waarnemingen binnen de bebouwde kom betreffen in de meeste gevallen aanplant. Laurens Sparrius op 9-2-2023 Kenmerkende planten van natte duinvalleien namen sterk af door drinkwaterwinning en het vastleggen van de duinen. Herstel van duinvalleien zorgden eind jaren '90 voor de massale terugkeer van deze soorten. Teer guichelheil is een kruipende plant met lange uitlopers en talrijke roze bloemetjes. Rond het jaar 2000 was het nog onzeker of deze soort het wel zou redden in ons land. Inmiddels komt de soort misschien meer dan ooit voor. commentaar toevoegen
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|