Ecologie & verspreiding
Tongvaren groeit op oude, beschaduwde, vochtige tot natte muren, zoals op sluis-, gracht- en kademuren, maar ook op basaltglooiingen, op tuinmuren en in putten. Daarnaast groeit Tongvaren in bossen, onder struikgewas, op dood hout, in grubben en bosgreppels. Tongvaren is een vorstgevoelige plant, waarvan in strenge winters veel exemplaren verloren gaan. In het stedelijk gebied – met zijn milde stadsklimaat – vindt Tongvaren de nodige beschutting. Dankzij een lange reeks gematigde winters heeft de plant zich voornamelijk in West-Nederland gestaag kunnen uitbreiden.
Onderzoek van Bremer et al. (2022) in bossen in de Noordoostpolder laat zien dat nieuwe individuen na vier jaar sporen vormen en zich dan kunnen voortplanten. Tongvarens kunnen tientallen jaren oud worden.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & Laurens Sparrius, 2022
|
EcologieBodemHalfbeschaduwde tot beschaduwde plaatsen op vochtige, vrij voedselarme, humeuze of stenige, kalkhoudende grond, vorstgevoelig.
GroeiplaatsVochtige oude muren (b.v. van waterputten), waterkanten (beschaduwde greppelkanten, grachtkanten, sluismuren en grubben), zeeduinen (duinbossen, noordhellingen in duinstruweel en duindoornstruwelen), bossen (loofbossen, ravijnbossen op kalkrijke grond en op dood hout), kalkrijke rotsen, basaltdijken en rioolputten.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in stedelijke gebieden en zeer zeldzaam in de Hollandse en Zeeuwse duinen, in de Biesbosch en in Zuid-Limburg.
VlaanderenVrij zeldzaam. Verspreid voorkomend. Het meest in de grotere steden.
WalloniëPlaatselijk vrij algemeen in de kalkstreek in de zuidelijke Ardennen. Elders vrij zeldzaam.
WereldIn Europa, behalve in het noordoosten. Zuidoostelijk tot bij de Kaspische Zee. Ook in Noordwest-Afrika, Japan en Noord-Amerika.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBoesveld, A. & J.J.M. van der Neut (1996) Verspreidbladig goudveil en Tongvaren in de Biesbosch.
De Levende Natuur 97: 11-13
Bremer, P. (2005) Nieuwe vondsten van bijzondere varens in Twente.
Hypericum 5: 1-7
Bremer, P. & E. Jongejans (2010) Frost and forest stand effects on the population dynamics of
Asplenium scolopendrium.
Population Ecology 52: 211-222
Bremer, P. & B. Oving (2006) Een bijzondere groeiplaats van de Tongvaren (
Asplenium scolopendrium) in Drenthe.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 42: 2-5
Bremer, P. & A. Smit (2022) Monitoring of a founder population of the Hart's tongue fern (
Asplenium scolopendrium) on a former sea-floor (Jagersveld) over 34 years (1985-2018).
Fern Gazette 21: 437-449
Buiten, N. (2006) Groeiplaats beschermde muurplanten vernietigd in Haarlem.
FLORON-nieuws 4: 5-5
Cortenraad, J. & T.J.D. Mulder (2012) Uit de flora van Limburg.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 111-115
de Vries, G. (2012) Muurvarens in de stad Groningen.
Floron Nieuwsbrief Groningen 19: 15-28
Dijkhuis, E. (2001) Muurplanten van de Diepenring.
Floron Nieuwsbrief Groningen 8: 10-14
Dijkhuis, E. & E. de Weerd (2018) Zeldzame varens in Drenthe.
Planten 8: 16-18
Dijkhuis, E. & W.J. Stouthamer (2009) Muurplanten in Groningen.
Floron Nieuwsbrief Groningen 16: 11-13
Gevers Deynoot, P.M.E. (1853) Scolopendrium officinarum - Gewone Hertstong
Flora Batava 11: 864-864
Gonggrijp, S. (2017) Een nieuw varenlandschap in Nederland.
Planten 6: 4-5
Hilster, J. (2008) Bunkerflora.
FLORON-nieuws 9: 6-6
Kislowski, I. & M. Hamann (1995) Funde bemerkenswerter Farnarten an Mauerstandorten in Gelsenkirchen (zentrales Ruhrgebiet).
Floristische Rundbriefe 29: 151-154
Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73
Segal, S. (1962) De floristiek van oude muren.
Gorteria 1962: 71-74
Sipkes, C. (1975)
Phyllitis scolopendrium opo Voorne.
Gorteria 7: 160-160
Sipkes, C. (1963)
Phylitis scolopendrium (L.) Newm. weer op Voorne. (Korte meded.).
Gorteria 1: 107-107
Sipkes, C. (1963) Een ongewoon adventiefterrein bij Hellevoetsluis. (Korte meded.).
Gorteria 1: 152-152
Sipkes, C. (1952) De Tongvaren (
Phyllitis scolopendrium).
Natura 49: 17-18
Sipkes, C. (1982) De Tongvaren (
Phyllitis scolopendrium) in ons land.
De Levende Natuur 84: 171-174
Sipkes, C. (1959) Het uitzaaien van Tongvaren.
De Levende Natuur 62: 78-79
te Linde, B. & L.J. van den Berg (2011) Varens in waterputten - een inventarisatie in Gelderland.
VarenVaria 24(2): 8-14
van de Ven, T. (1948) De varensoorten op het krijtland.
Natuurhistorisch Maandblad 37: 65-69
van der Ploeg, D.T.E. (1984) Varens op voormalige zeedijken, in het bijzonder in Friesland.
Gorteria 12: 67-71
Velter, C. (1998)
Asplenium scolopendrium (tongvaren) te Oostende.
Dumortiera 69: 29-29
Weeda, E. & H.M.H. van Melick (2004) Een Tongvarenvallei op de Sint-Pietersberg.
Natuurhistorisch Maandblad 93: 137-142
Wittig, R. (2003) Farne auf hessissche Bahnhöfen.
Floristische Rundbriefe 36: 45-50