Ecologie & verspreiding
Grote waternavel is een overblijvende oeverplant die in de oeverzone wortelt en vanuit de oever lange over het wateroppervlak groeiende stolonen vormt, waaraan drijvende en ondergedoken bladen worden gevormd. De soort is afkomstig uit Noord-Amerika en door de handel in vijver- en aquariumplanten over de wereld verspreid. De eerste waarneming van verwildering binnen Nederland dateert uit 1994 toen de soort werd aangetroffen langs de oever van een watergang in de Utrechtse wijk Rijnsweerd. De jaren daarop dook de plant op verschillende plaatsen verspreid door het land op. De plant kwam op enkele locaties zo massaal voor dat de doorstroming van de watergangen werd belemmerd en deze hun functie voor de waterafvoer niet meer konden vervullen. Sinds die tijd wordt de plant in veel waterlopen door de waterschappen bestreden. Aanvankelijk werd nog gedacht dat de plant niet bestand zou zijn tegen strenge winters, maar in 1997 bleek dat de planten op sommige groeiplaatsen de strenge winters van 1995/96 en 1996/97 hadden overleefd. Grote waternavel komt voor in zoet, zwak stromend tot stilstaand water, zoals kanalen, vaarten, sloten, vijvers, singels en beken. De soort gedijt het beste bij hoge concentraties nitraat, fosfaat en opgelost organisch koolstof. Het gebruik van meststoffen in de landbouw draagt bij aan de eutrofiëring van het oppervlaktewater en schept daardoor gunstige omstandigheden voor de soort. Sinds 2016
staat de soort op de EU-Unielijst met invasieve exoten. Dit houdt onder meer in
dat de soort binnen de EU niet meer mag worden verhandeld en dat lidstaten
verplicht zijn om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en indien
mogelijk te verwijderen. Is verwijdering niet meer mogelijk dan dient de soort
dusdanig beheerd te worden dat verdere verspreiding zoveel mogelijk wordt
voorkomen.
CC-BY-SA 3.0 Ruud Beringen, 2020
|
EcologieBodemZonnige, warme plaatsen op natte, voedselrijke grond of in voedselrijk, zoet water.
GroeiplaatsMoerassen, water en waterkanten (kleinere kanalen, brede sloten, maar ook andere wateren).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam, maar de soort kan zich in warme zomers sterk uitbreiden. Ingeburgerd tussen 1975 en 1999.
VlaanderenZeldzaam ingeburgerd, maar plaatselijk zeer algemeen. Ingeburgerd sinds ongeveer 1995.
WalloniëZeldzaam ingeburgerd.
WereldOorspronkelijk uit Noord-Amerika. Ook in Zuid-Amerika. Ingeburgerd in Europa, o.a. in Nederland, België, Noord-Frankrijk en Engeland.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBaas, W.J. & H. Duistermaat (1999) De opmars van Grote waternavel (
Hydrocotyle ranunculoides L.f.) in Nederland, 1996-1998.
Gorteria 25: 77-82
Baas, W.J. & W.J. Holverda (1996)
Hydrocotyle ranunculoides L.f.: infiltrant in waterland?
Gorteria 21: 193-198
Baas, W.J. & W.J. Holverda (1996)
Hydrocotyle ranunculoides L.f. (Grote waternavel): de stand van zaken.
Gorteria 22: 164-165
de Mars, H. & A.C. Bouman (2002) Grote waternavel ook een bedreiging voor zwak gebufferde wateren.
De Levende Natuur 103: 22-25
Hoentjen, B. (2000) Nieuw voor Drenthe: Grote waternavel en Zandambrosia.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 34: 2-2
Hoentjen, B. (2002) Grote waternavel (
Hydrocotyle ranunculoides) krijgt vastere voet in Drenthe.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 36: 4-4
Hussner, A. (2006) Zur Biologie des aquatischen Neophyten
Hydrocotyle ranunculoides L. f. (Apiaceae) in Nordrhein-Westfalen.
Floristische Rundbriefe 40: 19-24
Hussner, A. & K. van de Weyer (2004)
Hydrocotyle ranunculoides L.f. (Apiaceaea). Ein neuer aquatischer Neophyt im Rheinland.
Floristische Rundbriefe 38: 1-6
Jansen, H. (2010) Grote Waternavel, sinds 1997 in Fryslân aanwezig.
Twirre 21: 25-28
Oving, B. (2003) Grote waternavel.
Floron Nieuwsbrief Groningen 10: 8-9
Pot, R. (2000)
De Grote waternavel. Voorkomen is beter dan bestrijden. STOWA
Siebel, H.N. & A. Reichgelt (2020)
Praktijkadvies invasieve exotische planten. VBNE [Advies voor de bestrijding van invasieve exoten]
van Zuidam, J. & L. Tijsma (2018) Grote waternavel een 'uitdagende soort'.
Planten 7: 6-7
Verloove, F. & G. Heyneman (1999)
Hydrocotyle ranunculoides L. f. (Grote waternavel) snel uitbreidend in de omgeving van Gent (Oost-Vlaanderen, België).
Dumortiera 74: 16-20
Zonderwijk, M. (2008) Aan de waterkant. Grote waternavel.
Natura 105: -
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn 3-5 mm dik. De planten kunnen soms tot 30 cm hoge drijftillen vormen.
Bladeren De bladeren zijn breed niervormig en aan de voet tot aan de bladsteel ingesneden. Verder zijn ze onregelmatig vijflobbig. De middelste lob is het duidelijkst ontwikkeld. De bladeren zijn groter dan die van Gewone waternavel.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien in een enkel scherm. Voor het overige zijn ze vergelijkbaar met de Gewone waternavel.
Vruchten Een splitvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL