Ecologie
Atrichum undulatum is een eenhuizig topkapselmos dat op allerlei vochtige, matig voedselarme tot voedselrijke, matig tot zwak zure, terrestrische standplaatsen als meerjarige kolonist optreedt. De bodems kunnen bestaan uit onder meer lemig zand, leem, laagveen en kalkarme of oppervlakkig ontkalkte klei. De soort mijdt strooisel en concurrentie door andere mossen en vaatplanten, maar verdraagt wel vrij veel schaduw. Atrichum undulatum wordt dan ook veel gevonden in bossen, waar het profiteert van kleinschalige dynamiek: het staat op paden en padranden, wortelkluiten, erosiekantjes, greppelwanden en andere open plekken. Vergelijkbare standplaatsen in de bebouwde kom zijn oude tuinen, gazons en ruderale terreinen. Sporenkapsels worden heel vaak gevormd, waardoor de soort snel geschikte standplaatsen kan koloniseren. Buiten het bos en de bebouwde kom verschijnt Atrichum undulatum als pionier op kale bodem in afgegraven terreinen, op akkers, verse greppelwanden, slootkanten en afgekalfde beekoevers. Het staat ook wel op drooggevallen oevers van vennen en plassen. Op afgegraven laagveen verschijnt de soort veelvuldig als pionier. Kalkrijke kale substraten zijn echter ongeschikt. Zo wordt Atrichum undulatum nooit aangetroffen op afgegraven, vochtige zand- en zavelbodems in de uiterwaarden van de grote rivieren.
Verspreiding
Atrichum undulatum is zeer algemeen in grote delen van het land. Het ontbreekt of is schaars in gebieden met overwegend kalkrijke, jonge, humusarme zavel- en kleibodems: de zeekleigebieden van Noord- en Zuidwest-Nederland, uiterwaarden en kalkrijke stroomruggen in het rivierengebied, Flevoland. De soort is wijdverspreid op het noordelijk halfrond, maar mijdt de noordelijkste delen.
Summary
nutrient-poor to nutrient-rich soils, including loam, loamy sand, non-calcareous clay and peat. A common feature of its habitats is that litter is lacking and that there is little or no competition from other mosses or vascular plants. It is frequently found in woods, where it is characteristic of open places, like paths and path margins, sides of gullies, and uprooted trunks. In towns and villages it can be found in gardens, old lawns and on ruderal spots. In the open countryside Atrichum undulatum acts as a pioneer species in quarries, newly dug off sites, on banks of brooks, pools and ditches, sometimes in arable fields. This moss is common in most parts of the Netherlands, but scarce or absent in regions with predominantly young, calcareous, clayey soils.
CC BY 4.0 Dick Kerkhof, 2014 |