Ecologie & verspreiding Liggende vleugeltjesbloem staat op open, zonnige, vochtig tot natte, voedsel- en stikstofarme, zwak zure tot zure zand- en leemgrond, ook op veen. Ze groeit op grazige, vochtige tot natte heiden (vaak op lemige grond), in heischraal grasland, in nat, onbemest hooiland, in schrale bermen, op glooiingen en in leemkuilen. Nederland ligt in het centrum van het Europese deel van het verspreidingsgebied. De soort is vrij zeldzaam in Noord-Brabant, zeldzaam in het oosten en midden van het land, in Zuidoost-Friesland en Drenthe en zeer zeldzaam in Limburg. Liggende vleugeltjesbloem is sterk achteruit gegaan door de inkrimping van het heideareaal en het verminderen of verdwijnen van de activiteiten die normaal op heiden ontplooid werden. Verder heeft de toegenomen eutrofiëring zijn steentje bijgedragen. De onderste bladeren staan ongeveer tegenover elkaar, iets wat onze 2 andere soorten nooit vertonen. De bloeiwijze staat vaak schijnbaar zijdelings doordat ze “overtopt” wordt door het uitgroeien van een zijspruit. Zie ook Kuifvleugeltjesbloem. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op natte tot vochtige, voedselarme, zure tot zwak zure grond (zand, leem en veen).

Groeiplaats
Heide (natte heide, grazige plaatsen), grasland (heischraal grasland en nat, onbemest hooiland), berme (schrale plaatsen), glooiingen en afgravingen (leemkuilen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Noord-Brabant, zeldzaam in het oosten en midden van het land, in Zuidoost-Fryslân en Drenthe en zeer zeldzaam in Limburg.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de Kempen ben in het Brugse Houtland. Elders zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij algemeen in de Ardennen en vrij zeldzaam in Brabant en het Maasgebied.

Wereld
In West-Europa en een deel van Midden-Europa, van Noord-Portugal tot in Zuid-Noorwegen en oostelijk tot in het oosten van Duitsland, Slovenië en het noorden van Italië. Ook is de plant bekend van de Azoren en het zuidoosten van Groenland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	natte heiden
Levensduur:	winterannuel
Levensvorm:	kruidachtige chamaefyt
Zaadbank:	zeer kortlevend (< 1 jaar)
Bloeitijd:	mei - september

Literatuur
Haveman, R. & M. Hornman (2001) Flora en fauna op militaire heideterreinen. De Levende Natuur 102 (4): 173-176 

van Eeden, F.W. (1893) Polygala depressa - Neergedrukte Kruisbloem Flora Batava 19: 1463-1463 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 3: 121

Flora Batava 19: plaat 1463

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 376

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 358

Nederlandse Oecologische Flora 3: 20

Wilde Planten 3: 82

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De stengels liggen uitgespreid op de grond of zijn opstijgend. Ze zijn aan de voet niet houtig. Bladeren De langwerpig eivormige bladeren zijn vaak boven het midden het breedst. Aan de voet van de stengel staan ze tegenover elkaar, maar hogerop staan ze verspreid. Ze zijn naar verhouding korter dan die van Gewone vleugeltjesbloem en Kuifvleugeltjesbloem. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloeiwijze is vrij los, eerst aan het eind van de stengel, maar later ook aan de zijkant door het uitgroeien van een bebladerde spruit. De bloeiwijze bevat maar weinig bloemen. Het zijn kleine trossen van van 3 tot 10 bloemen. De bloemen zijn helderblauw, soms bleekblauw of roze en 5 tot 6 mm groot. De kroon is iets langer dan de vleugels. Vruchten Een doosvrucht. De vruchten zijn korter en breder dan de niet afvallende vleugels. De zaden zijn zeer kortlevend (< 1 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,05-0,25 m.
Bloemkleur:	blauw
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.