Ecologie & verspreiding Akkerzenegroen staat op open, zonnige, matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke, kalkrijke, verstoorde, vaak stenige bodems. Het is een warmteminnaar die groeit in akkers, in schrale droge graslanden, in wijngaarden, langs bosranden, in bermen en daarnaast zeldzaam op muren. Deze pionier bereikt in Europa zijn noordwestgrens in Engeland en Nederland. Akkerzenegroen was vroeger zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en langs de IJssel en werd in 1980 voor het laatst aangetroffen op Flakkee. De achteruitgang in een groot deel van haar areaal is vooral te wijten aan het verloren gaan van kalkgraslanden en eutrofiëring door intensievere landbouw. De gele bloemen, de vaak roodachtig aangelopen stengels, de gedeelde bladeren (die bij kneuzing een typische harsgeur verspreiden) en haar harigheid zijn karakteristiek. De rijkelijk geproduceerde, zwarte zaden worden niet ver verspreid en kunnen een zaadbank vormen waarvan de zaden tot 50 jaar kiemkrachtig blijven. De soort werd vroeger ook medicinaal gebruikt, met name tegen jicht. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke, kalkrijke grond (stenige plaatsen, klei, zavel en mergel).

Groeiplaats
Akkers, wijngaarden, tuinen (moestuinen), stenige plaatsen en braakliggende grond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vroeger zeer zeldzaam in Zuid-Limburg, aldaar voor het laatst gevonden in 1930 op de St. Pietersberg. Vroeger ook zeer zeldzaam op Overflakkee.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Zeer zeldzaam in het Maasgebied en de zuidelijke Ardennen.

Wereld
Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en Zuid-, West- en Midden-Europa. Noordelijk tot in België en Nederland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkrijke akkers
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Bloeitijd:	mei - herfst

Literatuur
Harmegnies, H. (1979) Ajuga chamaepitys (L.) Schreb. dans la région de Mons. Dumortiera 11: 36-36

Heijboer, J. (1983) Akkerzenegroen in Oude Tonge. Natura 80: 241-242

van Eeden, F.W. (1889) Ajuga chamaepitys - Geel Zenegroen Flora Batava 18: 1402-1402 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 47

Flora Batava 18: plaat 1402

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 497

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 605

Nederlandse Oecologische Flora 3: 148

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Een vierkantige, dicht behaarde, meestal purperrode stengel, zonder uitlopers. De plant heeft een aromatische geur (zwak naar dennenhars ruikend). Bladeren De driedelige, grijsgroene, dicht behaarde bladen staan dicht op elkaar. Ze zijn 1-3 cm lang en in drie lijnvormige slippen gedeeld (gevingerd). De onderste en bovenste bladen zijn lijnvormig en niet gedeeld. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De meestal alleenstaande (zelden met twee bijeen) in de bladoksels staande bloemen zijn kort gesteeld. Ze zijn geel met rode, bruinige of paarse vlekjes en worden 7-15 mm lang. De kroonbuis heeft van binnen een ring van haren. De zeer korte bovenlip is tweelobbig en de onderlip is driedelig. De vier meeldraden steken uit de kroonbuis. Vruchten Een splitvrucht. De vierdelige vrucht is bovenaan afgerond. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,05-0,20 m.
Bloemkleur:	geel
Type vrucht:	splitvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie