Ecologie & verspreiding Aangebrande orchis geeft de voorkeur aan zonnige tot licht beschaduwde, stikstofarme en matig voedselarme, onbemeste, matig droge tot vochtige, kalkarme tot kalkrijke löss- en leembodems Ze groeit in onbemeste kalkgraslanden, in struweelranden, in beek- en rivierbegeleidende hooilanden en beemden, in lichte bossen en bosranden en komt vooral voor in heuvel- en berggebieden. In Zuid-Limburg wordt de noordwest grens bereikt van het continentale areaal van deze soort. De nagenoeg uit ons land verdwenen orchidee was en is hier zeer zeldzaam. De plant heeft wel wat weg van een kleine Purperorchis maar heeft relatief grotere schutbladen. Ze groeit zeer traag en heeft tot 13 jaar nodig om van zaad in een bloeiend exemplaar te veranderen. De meer dan sterke achteruitgang van deze soort is het volg van ontwatering, ontginning en intensiever gebruik van de landbouwgronden en verder het gebruik van daarbij horende bemesting. Ook werd de soort indertijd (voor de jaren 50) veel uitgegraven door bloemisten. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige, maar soms licht beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, stikstofarme, matig voedselarme, onbemeste, meestal kalkrijke, maar soms kalkarme grond (löss, leem en mergel). Ook op droge, open plekken.

Groeiplaats
Grasland (uiterwaarden, rivier- en beekbegeleidend hooiland en kort blijvend, onbemest kalkgrasland), berghellingen (tot 2000 m hoog), bossen (lichtrijke loofbossen), bosranden en struweelranden. Vooral in heuvel- en berggebieden.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vroeger zeer zeldzaam in Zuid-Limburg. Voor het laatst gevonden in 1952. Niet zo lang geleden is de plant weer aangetroffen in Nederland.

Vlaanderen
De soort is al voor 1900 verdwenen.

Wallonië
Zeer zeldzaam in de Famenne. Nog slechts op 2 plaatsen.

Wereld
Gematigde streken in Oost- en Midden-Europa en West-Azië. Westelijk tot in België en Midden-Engeland en noordelijk tot in Denemarken, Zuid-Zweden en de Baltische staten.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkgraslanden
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Bloeitijd:	mei - juni

Literatuur
Hilgers, J. (1968) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 2. Natuurhistorisch Maandblad 57: 195-198

Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306 

Vuyck, L. (1911) Orchis ustulata - Brandkleurige Orchis Flora Batava 23: 1766-1766 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 158

Flora Batava 23: plaat 1766

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 115

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 147

Nederlandse Oecologische Flora 5: 345

Orchideeën (Kreutz, 1987): 220

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Vrij dunne, rechtopstaande stengels. Bladeren De plant heeft vijf tot tien blauwachtig groene, ongevlekte, lancetvormige of langwerpige, spitse bladeren, die ongeveer 3-10 cm lang en 0,5-2 cm breed worden. De bladeren op de bloemstengel worden naar boven toe steeds kleiner. De onderste bladeren vormen een rozet en de bovenste bladeren zitten als een schede om de stengel. Bloemen Tweeslachtig (een plant met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De 3-6 cm lange aar is eerst eivormig, maar wordt later wat langer. Voor de bloei is de bloeiwijze bovenaan zwartpurper. De welriekende bloemen worden tot 1 cm lang. De bloembladen vormen een halfbolvormige helm en zijn van buiten zwartpurper. De driedelige, 3½-7 mm grote bloemlip is wit of lichtroze met rode puntjes. De zijslippen zijn langwerpig en de middenslip is naar de top verbreed en meestal tweespletig. De omlaag gerichte spoor is ongeveer vier keer zo lang als het vruchtbeginsel. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,20-0,30 m.
Bloemkleur:	paarszwart
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie