Ecologie & verspreiding Veldgentiaan groeit graag op zonnige plekken op matig droge tot matig vochtige, stikstof- en voedselarme, kalkrijke, humushoudende grond in grazige duinvalleien, aan de rand van grazige valleitjes in lage duingraslanden en in begraasde kalkgraslanden op krijthellingen. In het buitenland worden naast vindplaatsen in bergweiden, ook zwak zure heiden en borstelgraslanden opgegeven. De plant staat in ons land veelal op de wat drogere randen van vochtige duinvalleien, waar ze profiteert van regenval en kalkrijke kwel. Zij is in Nederland uiterst zeldzaam geworden in de duinen en Zuid-Limburg en is wel verdwenen van de Waddeneilanden. Veldgentiaan is kensoort van de Associatie van Maanvaren en Vleugeltjesbloem, de achteruitgang van Veldgentiaan en deze associatie in Nederland is vooral toe te schrijven aan verdroging, ontkalking, verstruweling en vergrassing en verder ook als gevolg van de afname van betreding en begrazing in de duinen. CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op matig droge tot matig vochtige, voedselarme, kalkrijke, humushoudende grond (zand en mergel).

Groeiplaats
Zeeduinen (grazige duinvalleien en aan de rand van grazige valleitjes in laag duinweiland) en grasland (begraasde krijthellingen en kalkgrasland).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in de Hollandse duinen tussen Egmond en Goeree en in Zuid-Limburg. Vroeger ook op de Waddeneilanden.

Vlaanderen
Vroeger zeer zeldzaam. In 1946 voor het laatst gevonden op de Sint-Pitersberg.

Wallonië
Zeer zeldzaam op het Waalse deel van de Sint Pietersberg.

Wereld
In Noord-Europa en in berggebieden van Midden- en Zuid-Europa, met een geïsoleerd deelareaal in Nederland en België. Ook op IJsland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	droge heiden
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Bloeitijd:	augustus - herfst

Literatuur
Bijleveld, A.H. (1926) In het land van Neottia. De Levende Natuur 30: 289-292 

Frijns, W. (1982) Gentianella campestris (L.) Borner opnieuw in Zuid-Limburg gevonden. Gorteria 11: 92-92

Kreutz, C.A.J. (1982) De Veldgentiaan, Gentianella campestris (L.) Börner, terug in Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 71: 4-6

van Eeden, F.W. (1872) Gentiana campestris - Veld-Gentiaan Flora Batava 14: 1063-1063 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 119

Flora Batava 14: plaat 1063

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 480

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 575

Nederlandse Oecologische Flora 3: 96

Wilde Planten 1: 254

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels zijn niet of los vertakt, vaak met een zekere draaiing, waardoor de 4 ribben een spiraal vormen. Bladeren De onderste 2 tot 4 bladparen zitten opeengedrongen in een wortelrozet. Ze zijn eirond tot langwerpig. Meestal worden ze naar de top van de stengel groter. De onderste bladeren zijn al tijdens de bloei verdord. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen zijn blauwpaars of heel soms geelachtig wit. Ze zijn 1½ tot 3 cm lang. Meestal hebben ze een 4-slippige kroon en een gebaarde keel. De kelk heeft 2 brede en 2 smalle slippen. Vruchten Een doosvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,03-0,30 m.
Bloemkleur:	paars of wit
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.