Ecologie & verspreiding
Voorjaarsganzerik groeit op zonnige plaatsen op droge, vocht doorlatende, voedselarme, zwak zure tot meestal kalkrijke, grazige, vaak humusarme zandgrond, mergel en stenige plaatsen. Lichte beweiding en betreding verdraagt zij goed. In Zuid-Limburg groeit zij in krijthellinggraslanden, wanneer die niet worden verwaarloosd. Langs de rivieren staat zij op rivierduintjes, steile randjes van rivierdijken en op zandige bermtaluds in rivierdalen. Ook de hogere zandgronden komt de soort voor. In de duinen is zij een kalkindicator en staat zij in grazige bermen van duinpaden, op vroongronden en in duingraslanden. In Nederland komt Voorjaarsganzerik plaatselijk vrij algemeen voor in de kalkrijke duinen, en is zij zeldzaam in Zuid-Limburg en het rivierengebied. Elders in Nederland is zij zeer zeldzaam. Voorjaarsganzerik is kensoort voor het Verbond van de droge stroomdalgraslanden. Voorjaarsganzerik en dit verbond gaan in Nederland achteruit mede als gevolg van achterstand in het beheer (beweiding).
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2017
|
EcologieBodemZonnige plaatsen op droge, voedselarme tot matig voedselarme, zwak zure tot meestal kalkrijke, vaak humusarme grond (zand, mergel en stenige plaatsen).
GroeiplaatsRotshellingen, kalkrotsen, mijnsteenbergen, zeeduinen (grazige duinbermen, duingrasland en binnenduinweiland), grasland (kalkgrasland en laag blijvend grasland), bermen (bermhellingen in de rivierdalen), rivierduinen en rivierdijken (op steile randjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam in Zuid-Limburg, in de rivierdalen en in de duinen tussen Bergen en Goeree. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenZeer zeldzaam. Het meest in de duinen, in Zuid-Limburg, in de Maasvallei en in de Voerstreek.
WalloniëVrij algemeen in het Maasgebied en in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen). Elders zeer zeldzaam.
WereldGematigde streken in Europa, behalve in de meeste randgebieden. Van Midden-Spanje tot in Zuid-Schotland, Zuid-Scandinavië, Roemenië en Midden-Italië.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKobus, J.D. (1866)
Flora van Wageningen en aangrenzende gemeenten. A. Ophorst, Wageningen
Kops, J. & J.E. van der Trappen (1849) Potentilla verna - Voorjaars-Ganserik
Flora Batava 10: 783-783
Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 3:
129Flora Batava 10:
plaat 0783Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
387Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
371Nederlandse Oecologische Flora 2:
83Wilde Planten 1:
223, als Potentilla neumannianaWilde-Planten.nl:
paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De liggende tot opstijgende, ruwe stengels zijn afstaand tot aanliggend behaard. De bloemdragende stengels komen aan de zijkanten uit het rozet. De soort is zodevormend.
Bladeren De rozetbladeren zijn handvormig met 5 tot 7 wigvormige, getande deelblaadjes, die aan de bovenkant vrij kaal zijn en van onderen afstaand behaard. Er zijn weinig of geen stengelbladeren. De steunblaadjes zijn smal en lijnvormig, maar die van de stengelbladeren zijn langwerpig-eirond.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Een los bijscherm met weinig, gele bloemen (meestal 3 tot 5). Deze zijn 1 tot 2 cm in doorsnee. De kroonbladen zijn iets langer dan de kelkbladen. De stijl is bovenaan knotsvormig verdikt.
Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn zeer kortlevend (< 1 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.