Ecologie & verspreiding Holwortel groeit graag in vochtige, voedselrijke loofbossen met leem- of klei-achtige grond en aan beschaduwde slootkanten. In Nederland is Holwortel een schoolvoorbeeld van een stinzenplant. Zij is in Nederland zeldzaam en groeit als stinzenplant op buitenplaatsen e.d. In het begin van de negentiende eeuw werd geconstateerd dat de plant ‘half in het wild voorkwam’: zij zaaide zich uit op en om de plekken waar ze was aangeplant. Maar spontane vestigingen op nieuwe groeiplaatsen zijn niet bekend. De grond van de parkbossen waar Holwortel voorkomt, is in het verleden verrijkt met van elders aangevoerd materiaal zoals bosgrond, mest en schelpengruis. Dit leverde een kunstmatig substraat op dat in samenstelling de natuurlijke standplaats van Holwortel benadert. Holwortel komt oorspronkelijk voor in Midden-, Oost- en Zuid-Europa. Net over de grens met Duitsland komt zij voor in het Teutoburgerwoud. In Nederland is zij aan de uiterste oostgrens mogelijk oorspronkelijk inheems. CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde plaatsen op vochtige, goed doorluchte, matig voedselrijke tot voedselrijke, humeuze en kalkrijke grond (leem, klei en mergel).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, aan de voet van hellingen, hogere delen van beek- en rivierdalen, beschaduwde slootkanten bij buitenplaatsen en parkbossen), heggen, boomgaarden en kreupelhout.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam als stinsenplant in de zeekleigebieden in Fyslân en Groningen, langs de Vecht en aan de binnenduinrand. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Op een paar plaatsen ingeburgerd.

Wereld
Midden-, Oost- en Zuid-Europa, hoofdzakelijk in berggebieden. Holwortel komt van nature voor tot vlak bij de grens van Nederland, in de omgeving van Aken en Bentheim.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	stinseplant
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Bloeitijd:	maart - mei

Literatuur
baron van Dedem (1905) Nog een vindplaats en een variëteit van Corydalis cava. De Levende Natuur 10: 44-44 

Jansen, M.T., H.N. Leys & J.J.F.E. de Wilde (1968) Stinsenflora in de Bommelerwaard. Gorteria 4: 12-15 

Leys, H.N. (1986) Oecologische en vegetatiekundige aspecten van de Holwortel (Corydalis bulbosa). Rijksinstituut voor Natuurbeheer, Leersum

van Dedem, B. (1905) Nog een vindplaats en een variëteit van Corydalis cava. De Levende Natuur 10: 44-44 

van der Ploeg, D.T.E. (1969) Vindplaatsen van stinseplanten in Friesland. Gorteria 4: 203-208 

van Eeden, F.W. (1885) Corydalis cava - Holwortelige Helmbloem Flora Batava 17: 1281-1281 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 122

Flora Batava 17: plaat 1281

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 264

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 303

Nederlandse Oecologische Flora 1: 265

Stinzenplanten (P.A. Bakker & E. Boeve, 1985): 132

Wilde Planten 1: 87

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels hebben aan de voet geen schede. Bladeren De blauwgroene bladen zijn dubbel drietallig. De schutbladen zijn eirond, schubvormig en met een gave rand. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemtrossen groeien aan de top van de stengels. De bloemen staan min of meer horizontaal op rechte stelen in de oksels van de schutbladen. Ze kunnen paarsrood of wit zijn en worden 2-3 cm. Ze hebben een lange omlaaggebogen spoor. Van de buitenste twee  kroonbladen is het bovenste kroonblad naar achteren gespoord en naar de top verbreed (de bovenlip), het onderste kroonblad is aan de top verbreed (de onderlip) en de binnenste twee  kroonbladen zijn bovenaan met elkaar vergroeid. Vruchten Een doosvrucht. Hangende vruchten van 2-2½ cm. De vruchtsteel is veel korter dan de vrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,15-0,30 m.
Bloemkleur:	paars tot wit
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.