EcologieBodemZonnige, zelden licht beschaduwde, open plaatsen op droge, voedselarme, neutrale tot zwak zure, vaak stenige grond (leem, lemig zand, fijn grind, löss en steenachtige plaatsen).
GroeiplaatsAkkers (graanakkers), oude begraafplaatsen, boomkwekerijen, grasland (open plekken), dijken (open plekken), rivierduinen, duintjes langs het IJsselmeer, zeeduinen (binnenduinen), wegranden, langs holle wegen, begraafplaatsen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen en grindpaadjes langs spoorwegen), muren en braakliggende grond.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam in het oostelijke rivierengebied. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenZeer zeldzaam.
WalloniëZeldzaam in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen). Elders uiterst zeldzaam.
WereldVan de steppegebieden bij de Kaspische en de Zwarte Zee door het Middellandse-Zeegebied tot in Midden-Europa, noordelijk tot in Zuid-Scandinavië.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL LiteratuurBrennensthul, G. (2005)
Holosteum umbellatum L. mit spontaner Gefülltblütigkeit im Salzwedeler Stadtgebiet.
Floristische Rundbriefe 39: 73-75
Cortenraad, J. (1984) Nogmaals de Vreemde ereprijs.
Natuurhistorisch Maandblad 73: 135-135
Garjeanne, A.J.M. (1924) Heelbeen (
Holosteum umbellatum).
De Levende Natuur 29: 38-45
Hoste, I. & F. Verloove (1999) Recente vondsten van
Holosteum umbellatum op spoorwegterreinen in Vlaanderen.
Dumortiera 73: 25-26
Kops, J. & H.C. van Hall (1844) Holosteum umbellatum - Gekroond Heelbeen
Flora Batava 8: 636-636
Raabe, U. (1988) Zum Vorkommen von Goldstern-Arten (
Gagea spec.) und Wilder Tulpe (
Tulipa sylvestris) auf Kirch- und Friedhöfen im Raum Hamburg-Lauenburg.
Floristische Rundbriefe 21: 104-106
Reijerse, A.I. (1996) Heelbeen (
Holosteum umbellatum L.) op kerkhoven en daarbuiten in Noord-Limburg en in "Het land van Cuyk".
Gorteria 22: 29-32
Reijerse, A.I. (2006) Heelbeen handhaaft zich op kerkhof Boxmeer.
FLORON-nieuws 4: 5-5
Remacle, A. (2011)
Holosteum umbellatum (Caryophyllaceae) et
Gagea villosa (Liliaceae) dans les cimetières de Lorraine belge.
Dumortiera 99: 11-21
Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249
Verloove, F. (2000) Opnieuw
Holosteum umbellatum.
Dumortiera 75: 27-27
Weeda, E. (1980) Twee uitstervende (?) vroegbloeiers: Heelbeen en Handjes-ereprijs.
Natuurhistorisch Maandblad 69: 61-65
Weeda, E.J. (1984)
Crassula tillaea Lester-Garland en
Holosteum umbellatum L. op Nijmeegse begraafplaatsen.
Gorteria 12: 16-19
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels Aan de rechtopstaande stengels groeien niet meer dan drie paar bladeren. Onder de bloeiwijze zijn de stengels meestal klierachtig kleverig behaard. De bloemstelen zijn na de bloeitijd teruggeslagen, maar later staan ze weer rechtop.
Bladeren De tot 2½ cm lange, spitse wortelrozetbladen zijn langwerpig tot eivormig. De twee tot drie paar stengelbladen staan tegenover elkaar. De bovenste bladen zijn smaller en niet gesteeld.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien in een schermvormige bloeiwijze. Ze hebben een slanke steel. De kroonbladen zijn wit tot lichtroze. Ze zijn onregelmatig getand, 4-6 mm en twee keer zo lang als de kelk.
Vruchten Een doosvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.