Ecologie & verspreiding Hemelsleutel staat op zonnige tot halfbeschaduwde, ± voedselrijke, droge tot vochtige, niet of weinig bemeste, matig zure tot basische bodems bestaande uit zand, zavel, leem of lichte klei. De overblijvende en zeer variabele plant staat in de binnenduinen en in lichte bossen, bosranden, struwelen en heggen, in graslanden en akkers, langs slootkanten en spoorwegen. Verder op rivier- en kanaaldijken, op zandige, steenachtige plaatsen, puinhellingen en op stortplaatsen, op steenhopen en op muren. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. Ook wordt ze als sierplant gebruikt en slaat gemakkelijk op uit weggeworpen tuinafval. Ze is algemeen op de hoge zandgronden, in Zuid-Limburg en de Zeeuwse en Hollandse duinen, vrij zeldzaam in Zeeland en de laagveengebieden en zeer zeldzaam in Flevoland en het Waddengebied. Hemelsleutel is van Roze hemelsleutel en Bastaardhemelsleutel te onderscheiden door de bladstand en de ontwikkeling en lengte van de meeldraden. De soort was vroeger in gebruik als wondhelend en bloedstelpend middel. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015

Ecologie

Bodem
Zonnige tot halfbeschaduwde plaatsen op vrij droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, niet of weinig bemeste, matig zure tot kalkrijke (basische) grond (zand, leem, lichte klei en zavel).

Groeiplaats
Bermen, grasland (met name op perceelsranden en slootkanten), rivierdijken, kanaaldijken, langs spoorwegen (spoordijken), bossen (lichte bossen), struwelen, bosranden, heggen (kalkrijke zomen) en zeeduinen (binnenduinen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen op de hogere zandgronden, in Zuid-Limburg en in de Zeeuwse en Hollandse duinen, vrij zeldzaam in laagveengebieden en Zeeland, zeldzaam in kleigebieden en zeer zeldzaam in het Waddengebied en Flevoland.

Vlaanderen
Vrij algemeen, maar zeer zeldzaam in de Polders.

Wallonië
Vrij algemeen.

Wereld
Gematigde en koele streken in Europa en Azië. Ingeburgerd in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkrijke zomen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Zaadbank:	zeer kortlevend (< 1 jaar)
Bloeitijd:	juni - september

Literatuur
Hart 't, H. & W.M. Herrebout (1978) De Hemelsleutel en de Hemelsleutel-stippelmot in Nederland. Een verzoek om medewerking bij inventarisatie. De Levende Natuur 81: 27-34 

Kops, J. (1807) Sedum telephium - Knollig Huislook Flora Batava 2: 145-145 

t Hart ’, H. (1985) Sexual reproduction and hybridization in Sedum telephium (Crassuleae). Acta botanica neerlandica 34: 1-4 

t Hart ’, H. & J. van Arkel (1985) Quantitative aspects of the influence of day-length and temperature on Sedum telephium (Crassulaceae). Acta botanica neerlandica 34: 115-118 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 184

Flora Batava 02: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 318

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 324

Nederlandse Oecologische Flora 1: 278

Wilde-Planten.nl: pagina

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De stengels staan rechtop of zijn boogvormig opstijgend. Onder de bloeiwijze zijn ze niet vertakt. Stengeldelen kunnen gaan wortelen. Bladeren De lichtgroen tot blauwgroen bladen zijn kaal en worden 5-8 cm. Ze zijn eirond tot langwerpig. De bovenste staan verspreid, de andere tegenover elkaar of in kransen van drie. De bladvoet is hartvormig, afgerond of versmald en de bladrand is gekarteld. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Dichtbloemige schermvormige tuilen met paarsrode, roze, groengele of witachtige, 0,8-1 cm grote bloemen. Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één  jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,25-0,60 m.
Bloemkleur:	veelkleurig
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.

De bloeiperiode is dit jaar 1 dagen later dan het langjarig gemiddelde.