Ecologie & verspreiding Duitse gentiaan is een bewoner van zonnige, matig droge tot vochtige, matig voedselrijke krijthellingen. Zij staat in kalkgrasland, hooiland, schraal begraasd grasland, op het zuiden gelegen krijthellingen en soms in struwelen. Bloeiende exemplaren staan in de regel in een vrijwel gesloten grasmat, die door begrazing of door maaien kort wordt gehouden. Duitse gentiaan is kensoort voor de plantengemeenschap van het Kalkgrasland, een soortenrijke en bloemrijke associatie die in Nederland alleen in Zuid-Limburg op tamelijk steile krijthellingen, waar het kalkgesteente aan of dichtbij het oppervlak ligt, voorkomt. Duitse gentiaan is in Nederland zeer zeldzaam. De soort komt alleen in Zuid-Limburg voor. Van de vroeger vrij talrijke vindplaatsen in Zuid-Limburg resteren er nog enkele. Behoud van Duitse gentiaan voor Nederland vereist, naast een geschikt blijvend biotoop, maatwerk in het beheer. CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselarme, kalkrijke grond (mergel, leem en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Grasland (kalkgrasland, hooiland en weiland, met name schraal begraasd grasland), op het zuiden gelegen krijthellingen en soms in struwelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Voor het laatst gevonden in 1872 in de Voerstreek.

Wallonië
Zeldzaam in de de Fagne en Famenne en op mergel in het noorden van Lotharingen.

Wereld
Midden-Europa en een klein gebied in Zuid-Engeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkgraslanden
Levensduur:	tweejarig
Levensvorm:	hemicryptofyt
Zaadbank:	kortlevend (1-5 jaar)
Bloeitijd:	augustus - oktober

Literatuur
Denys, E. (1982) De verschilkenmerken tussen Gentianella germanica (Willd.) E.F. Warb. en G. amarella (L.) Börner, kritisch bekeken. Dumortiera 23: 23-26

Luijten, S.H., J.G.B. Oostermeijer, A.C. Ellis-Adam & H.C.M. den Nijs (1998) Reproductive biology of the rare biennial Gentianella germanica compared with other gentians of different life history. Acta botanica neerlandica 47: 325-336 

van Tooren, B.F., L. Bik & R. Bobbink (1987) Hoe reageert Krijtgentiaan (Gentianella germanica) op het vervroegd maaien van de kalkgraslanden?. Natuurhistorisch Maandblad 76: 55-59

Vuyck, L. (1901) Gentiana germanica - Duitsche Gentiaan Flora Batava 21: 1676-1676 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 120

Flora Batava 21: plaat 1676

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 480

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 575

Nederlandse Oecologische Flora 3: 97

Wilde Planten 3: 37

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De stengels zijn vrij sterk vertakt. Bladeren De rozetbladen zijn meestal verdroogd tijdens de bloei. De stengelbladen zijn langwerpig-eirond met een fijn gewimperde rand en een spitse top. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De vele bloemen zitten vrij dicht opeen. Ze zijn 2-4½ cm en licht blauwpaars of soms roze of witachtig. Verder zijn ze vijftallig en van binnen gebaard. De uitstaande kelkslippen zijn lijnvormig tot langwerpig en alle even groot. Vaak hebben ze een omgerolde rand. De bochten tussen de slippen zijn spits. Het vruchtbeginsel en de doosvrucht boven de kelk zijn duidelijk gesteeld. Vruchten Een doosvrucht met aan de voet een steelvormige versmalling. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf  jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,15-0,35 m.
Bloemkleur:	blauwpaars
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.