Ecologie & verspreiding Donkere ooievaarsbek staat op zonnige tot licht beschaduwde, matig stikstofrijke en vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, matig zure tot zwak basische zand-, klei- en leembodems. De overblijvende plant groeit in loof- en parkbossen, in bossen bij buitenplaatsen en in hellingbossen, in bosranden en houtwallen, in heggen, struwelen en in oude boomgaarden. Verder staat ze ook in enigszins ruig grasland, in de binnenduinrand en aan waterkanten. Ze stamt oorspronkelijk uit de bergweiden in Zuid- en Midden-Europa, wordt als sierplant gebruikt en is plaatselijk ingeburgerd in West-Europa. De soort is zeldzaam in Nederland, is sinds de 18e eeuw als stinzenplant ingeburgerd, vooral in de buurt van de Utrechtse Vecht en aan de Hollandse binnenduinrand. Elders is ze zeer zeldzaam en dan voornamelijk in het rivierengebied. De iets teruggeslagen, zwartachtig paarse bloemen worden vaak als rouwsymbool gebruikt. De wortel wordt als bloedzuiverend middel aangewend en zou een positieve invloed op de bloedsomloop hebben. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde tot zonnige plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijk, neutrale grond (zand en leem).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, parkbossen, bossen bij buitenplaatsen en hellingbossen), bosranden, houtwallen, heggen, struwelen, oude boomgaarden, grasland (enigszins ruig grasland), zeeduinen (binnenduinrand) en waterkanten (slootkanten en beekoevers).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam. Het meest in de buurt van de Utrechtse Vecht en aan de Hollandse binnenduinrand. Elders zeer zeldzaam en dan voornamelijk in het rivierengebied.

Vlaanderen
Zeldzaam in de Leemstreek. Het meest in de Vlaamse Ardennen. Elders zeer zeldzaam of ontbrekend.

Wallonië
Zeldzaam in Brabant. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
Oorspronkelijk uit de berggebieden in Zuid- en Midden-Europa. Ingeburgerd in West- en Midden-Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	stinseplant
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Bloeitijd:	mei - september

Literatuur
Duiven, J.M. (1966) Geranium phaeum L. als stinseplant. Gorteria 3: 4-4 

Haeupler, H. (1976) Bestimmungsschlüssel der Geranium-Arten in Deutschland nach Blattmerkmalen. Göttinger Floristische Rundbriefe 10 Beibl. 4: 1-1

Kops, J. & H.C. van Hall (1828) Geranium Phaeum - Donkere Ooijevaarsbek Flora Batava 5: 390-390 

van der Voo, E.E. (1966) Een aanvullende mededeling betreffende Geranium phaeum L. Gorteria 3: 89-90 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 161

Flora Batava 05: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 324

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 438

Nederlandse Oecologische Flora 2: 161

Stinzenplanten (P.A. Bakker & E. Boeve, 1985): 142

Wilde Planten 1: 83

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels zijn in het bovenste deel vertakt. Ze zijn behaard met lange, afstaande haren. Polvormend. Bladeren De rozetbladeren zijn langgesteeld. De verspreid staande stengelbladen hebben grof getande slippen met meestal een aantal paren zwarte vlekken aan beide kanten van de diepere bladinsnijdingen. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen staan met twee bij elkaar in ijle bloeiwijzen aan het eind van de stengels. De top van de bloemsteel buigt tijdens de bloei (de bloem staat iets voorover). De 0,8-1 cm grote kroonbladen zijn zwartachtig paars. Ze zijn iets teruggeslagen, omgekeerd hartvormig, aan de top uitgerand en hebben vaak een korte eindspits. Elke bloem heeft tien  meeldraden. De stempels zijn groengeel. Vruchten Een kluisvrucht. De dofbruine, behaarde deelvruchtjes hebben twee tot vier sterke dwarse plooien. De zaden zijn kaal en glad. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,45-0,60 m.
Bloemkleur:	paarszwart
Type vrucht:	kluisvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.