Ecologie & verspreiding
Van oorsprong is Muurleeuwenbek een rotsplant, die in Nederland groeit op door de mens gemaakte stenen objecten. Muurleeuwenbek wordt gevonden op verweerde gemetselde muren, in voegen van wegverhardingen en in spleten van steenglooiingen op dijken. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de plant is tamelijk beperkt (Slovenië en aangrenzend Italië), vandaar is zij als sierplant versleept naar vele landen en vervolgens ingeburgerd. In Nederland is zij, buiten de hogere zandgronden, vrij algemeen op vochtige tot matig droge standplaatsen. Muurleeuwenbek behoort samen met Muurvaren tot de meest algemene vaatplanten van de inlandse ‘rotsvegetaties’. Hoewel Muurleeuwenbek geen achteruitgang vertoont is dit wel het geval met muurvegetaties in het algemeen. Dit wordt mede veroorzaakt door de vervanging van oude gemetselde stenen muren door hardere en minder poreuze bouwmaterialen. Een bijzonderheid van Muurleeuwenbek is de wijze waarop de zaden naar een geschikte kiemingslocatie worden geleid. Na de bloei kromt de stengel zich van het licht af, waardoor de rijpe zaden in spleten gedrukt worden.
CC-BY-SA 3.0 Bert Lanjouw, 2022
|
EcologieBodemZonnige tot licht beschaduwde, warme, open plaatsen op vochtige tot matig droge, voedselarme tot matig voedselrijke en meestal kalkrijke, stenige of rotsachtige grond.
GroeiplaatsOude muren (gemetseld met kalkrijke mortel), beschaduwde, kalkrijke rotsen, waterkanten (beekbeschoeiingen), rivierdijken, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), tussen straatstenen en tussen stenen van voormalige zeedijken.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij algemeen in stedelijke gebieden en plaatselijk langs het IJsselmeer. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenVrij algemeen in stedelijke gebieden. Zeer zeldzaam in de Kempen. Al sinds de tweede helft van de zestiende eeuw ingeburgerd in Vlaanderen.
WalloniëAlgemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.
WereldOorspronkelijk uit het noorden en midden van Italië en westelijk Joegoslavië. Ingeburgerd in West-, Midden- en Zuid-Europa, Noordwest-Afrika, op de Kanarische eilanden, op Madeira, in Noord-Amerika en in Australië en Nieuw-Zeeland.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurDijkhuis, E. (2015) Portret van een plant: Muurleeuwenbek.
Planten 1: 24-24
Kops, J. (1807) Antirrhinum cymbalaria - Muur Leeuwenbek
Flora Batava 2: 86-86
Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306
Troelstra, A.S. (1963) “Witte raven” (Korte meded.).
Gorteria 1: 108-108
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 3:
56Flora Batava 02:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
530Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
647Nederlandse Oecologische Flora 3:
208Wilde Planten 1:
175Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De kruipende stengels zijn kaal, iets vlezig en slank. Muurleeuwenbek vormt plakkaten.
Bladeren De verspreid staande bladeren zijn lang gesteeld, rondachtig-hartvormig, hebben 5 tot 9 lobben en zijn van onderen vaak paarsig.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De lang gesteelde bloemen staan afzonderlijk in de bladoksels. De kroon is 2-lippig, blauwpaars en 0,9 tot 1½ cm lang. Op het gehemelte zitten 2 gele vlekken. De kelk is 5-delig. De spoor is stomp en 1½ tot 3 mm lang. Na de bloei kromt de bloemsteel zich van het licht af.
Vruchten Een doosvrucht. De zaden hebben een patroon van mazen en heen en weer slingerende richeltjes. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.