EcologieBodemZonnige, vrij open plaatsen op natte, matig voedselarme, zwak zure grond (venige of humeuze grond: zand, beekklei, komklei en veen). Moeraskartelblad is een halfparasiet, die woekert op de wortels van grassen en cypergrassen.
GroeiplaatsHeide, moerassen (venen en trilveenmoeras), waterkanten, grasland (hooiland) en zeeduinen (duinvalleien).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in laagveengebieden, zeldzaam op de Waddeneilanden en in Noord-Brabant en zeer zeldzaam in het noordoosten, oosten en midden van het land. Vroeger ook in de Hollandse duinen en in Zuid-Limburg.
VlaanderenZeer zeldzaam. Sterk afgenomen.
WalloniëZeer zeldzaam.
WereldKoude en gematigde streken in Europa en Azië. Ook in Oost-Canada (New-Foundland).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL LiteratuurArnolds, E. (1999) Moeraskartelblad.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 33: 2-3
den Besten, A.C. (1900) Merkwaardige afwijking (Pedicularis palustris).
De Levende Natuur 5: 24-24
Koeman-Kwak, M. (1973) The pollination of Pedicularis palustris by nectar thieves (shorttongued bumblebees).
Acta botanica neerlandica 22: 608-615
Kops, J. & H.C. van Hall (1832) Pedicularis palustris - Moeras Kartelblad
Flora Batava 6: 417-417
Kreulen, D.J.W. (1920)
Pedicularis palustris en
sylvatica.
De Levende Natuur 25: 51-54
Schils, C. (2023) Het Merkske 50 jaar na Mennema
Planten 19: 20-22
ter Borg, S., J. Koeman & M.M. Kwak (1973) Een-en tweejarige
Pedicularis palustris L. op de buitendijkse waarden bij Makkum.
Gorteria 6: 139-140
ter Borg, S.J., A. Janse & M.M. Kwak (1980) Life cycle variation in Pedicularis palustris L. (Scrophulariaceae).
Acta botanica neerlandica 29: 397-405
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
234Flora Batava 06:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
526Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
641Nederlandse Oecologische Flora 3:
232Wilde Planten 2:
87Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels Eén rechtopstaande stengel met schuin omhoogstaande zijtakken. Ze zijn vrijwel kaal, donkergroen en vaak paars aangelopen.
Bladeren De driehoekig-langwerpige bladeren zijn fijn veerdelig. De stengelbladeren staan meestal verspreid, maar soms ook tegenover elkaar of in kransen.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien schuin opzij gericht in de oksels van schutbladen, die minstens even lang zijn als de bloemen. De kelk heeft 2 lippen, die buis-klokvormig zijn met 5 tanden. De bloemkroon is roze-rood, soms geelachtig of wit en 1,8 tot 2½ cm lang. De bovenlip is vrijwel recht en heeft aan beide kanten 2 tanden (1 bij de top en 1 op de helft.) De onderlip is gewimperd en even lang als de bovenlip.
Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn kortlevend (1-5 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.