EcologieBodemLicht tot matig beschaduwde, vrij open, vaak kale plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot meestal kalkrijke grond, vaak zonder strooisellaag (leem, mergel en andere stenige plaatsen).
GroeiplaatsBossen (loofbossen, kasteelbossen, langs brede paden zonder strooiselophoping en op open plekken), houtwallen, struwelen, heggen, grasland (grazige plaatsen), rotsachtige plaatsen, op oude muren en aan de voet ervan, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), mijnsteenbergen, steile kanten, langs holle wegen en afgravingen (beschaduwde loodrechte mergelwanden en kalkgroeven).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in Zuid-Limburg, zeldzaam in Twente, in de Achterhoek en bij Nijmegen en zeer zeldzaam in Noord-Brabant, Midden-Nederland, het rivierengebied en in de Hollandse duinen.
VlaanderenVrij zeldzaam in de Leemstreek en zeldzaam in het Maasgebied. Elders zeer zeldzaam. Achteruitgaand.
WalloniëAlgemeen in Brabant, in het Maasgebied en in de Ardennen. Elders vrij algemeen.
WereldIn West-Azië en in het grootste deel van Europa.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL LiteratuurBielen, J.W. (2006) Kleinschalig natuurbeheer door vrijwilligers.
FLORON-nieuws 4: 4-4
de Vries, G. (2014) Floristische verrasingen in ophoogmateriaal.
Floron Nieuwsbrief Groningen 21: 21-26
Denters, T. & R. Haveman (2008) Kijk uit naar Vroeg havikskruid (
Hieracium glaucinum Jord. subsp.
similatum (Jord.) O.Bolòs & Vigo).
Gorteria 33: 85-88
Gottschlich, G. (2020) Synopse der für Deutschland nachgewiesenen Arten und Unterarten der Gattung
Hieracium s. l. (
Hieracium s. str. und
Pilosella), aufgeschlüsselt nach Vorkommen in den einzelnen Bundesländern.
Forum Geobotanicum 9: 1-59
Gottschlich, G. & W. Licht (2003) Sippenspektrum und Ökologie der Hieracien am Gargano (Italien; Apulien; Prov. Foggia).
Floristische Rundbriefe 37: 41-47
Haveman, R. (2012) Een nieuwe sleutel tot de secties van
Hieracium L. subgenus
Hieracium.
Gorteria 35: 206-213
Heinrichs, J. (1998) Bemerkenswerte Hieracien-Vorkommen im Bereich des Autobahnkreuzes Bonn / Siegburg (Nordrhein-Westfalen).
Floristische Rundbriefe 32: 13-18
Kops, J. (1807) Hieracium murorum - Muur Haviks-Kruid
Flora Batava 2: 128-128
Liebheit, K. (1981) Typische Habichtskräuter der
Hieracium murorum- und
glaucinum-Gruppe Südwestdeutschlands, Schluss.
Göttinger Floristische Rundbriefe 15: 65-70
Shaw, M.M. (2020) Hawkweeds of South-East England.
BSBI Handbook 20: 1-250
Zahn, K.H. (1930)
Hieracium 2. Zahn, K.H. (1936)
Hieracium 3.
In: P. Ascherson & P. Graebner, Synopsis der Mitteleuropäischen Flora, zwölfter Band, dritte Abteilung, Dicotyledones (Compositae, Hieracium): 1-708.
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
169Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
636Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
692Nederlandse Oecologische Flora 4:
208Wilde Planten 3:
201Wilde-Planten.nl:
paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengel draagt maar zelden meer dan 1 goed ontwikkeld blad of draagt helemaal geen bladeren. De bloeiwijzestengel is meestal klierachtig behaard.
Bladeren De bladeren groeien bijna allemaal in een rozet. Ze zijn eirond tot langwerpig en zwak of vooral aan de voet, grof getand. De bladrand heeft fijne buigzame haren en is meestal lang langgesteeld. De bladvoet is afgerond tot afgeknot of zwak hartvormig en heeft hoogstens een zeer korte wigvormige overgang in de steel. Als het het stengelblad aanwezig is, dan is het niet gesteeld.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemhoofdjes vormen samen losse, meestal vrij korte en brede pluimen. Ze staan met 2 tot 15 bij elkaar, zijn geel en worden 2 tot 3 cm groot. De lintbloemen zijn niet gewimperd. De omwindselbladen hebben klieren en vilt en vaak zonder lange, enkelvoudige haren.
Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.