Ecologie & verspreiding Zuurbes groeit op zonnige plaatsen op droge of enigszins vochtige, al niet kalkrijke en vrij voedselarme bodems bestaande uit mergel, duinzand en rotsachtige plaatsen. In Nederland laat Zuurbes zich zien als kalkminnende plant, in zuidelijker streken is zij niet aan kalk gebonden. Ze groeit in duinstruwelen en op lichtrijke plaatsen in bossen, aan bosranden en struwelen, in heggen en in struwelen op steile kalkhellingen. Het areaal omvat Zuidwest-Azië (tot bij de Kaspische Zee) en Europa, behalve in het noorden van Scandinavië. Ze is ingeburgerd in o.a. Australië, Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland. In Nederland is de soort plaatselijk vrij algemeen in de Zeeuwse en Hollandse duinen (van Texel tot Walcheren), vrij zeldzaam in Zuid-Limburg en elders zeer zeldzaam. Ze wordt ook aangeplant. Ze bevat berberidine, dat als gele verfstof voor textiel en leer en ook als geneesmiddel tegen spijsverteringsstoornissen en verstoppingen gebruikt kan worden. Het harde hout wordt gebruikt voor inleg- en draaiwerk. De rode bessen zijn wrang, maar eetbaar en rijk aan vitamine C. CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & René van Moorsel, 2015

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op droge tot vochthoudende, kalkrijke, vrij voedselarme grond. In zuidelijker streken ook op kalkarme plaatsen (mergel, duinzand en rotsachtige plaatsen).

Groeiplaats
Zeeduinen (duinstruwelen), bossen (lichtrijke plaatsen), bosranden, struwelen, heggen en steile kalkhellingen (struwelen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in de Zeeuwse en Hollandse duinen (van Texel tot Walcheren) en vrij zeldzaam in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de Voerstreek en in de omgeving van de Sint Pietersberg. Elders vrijwel alleen verwilderd, maar mogelijk ook inheems in de duinen.

Wallonië
Vrij zeldzaam tot plaatselijk vrij algemeen in het Maasgebied en in Lotharingen. Elders zeer zeldzaam en dan ook nog vaak verwilderd.

Wereld
In Zuidwest-Azië en Europa, behalve in het noorden van Scandinavië en in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Oostelijk tot bij de Kaspische Zee. Ingeburgerd in o.a. Nieuw-Zeeland en Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	struwelen
Levensduur:	langlevend
Levensvorm:	phanerofyt
Bloeitijd:	mei - juni

Literatuur
Beijerinck, W. & A.J. ter Pelkwijk (1949) Wilde fruitsoorten. De Levende Natuur 52: 9-12 

Heimans, E. (1897) Kitteloorige Meeldraden en Stampers. De Levende Natuur 2: 53-59 

Janssen, R. & H.N. Siebel (2020) Praktijkadvies kleinbladige berberissoorten. VBNE [Advies voor de bestrijding van invasieve exoten] 

Kops, J. (1814) Berberis vulgaris - Gemeene Berberis Flora Batava 3: 175-175 

Maes, N.C.M. (2013) Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen-Herkenning, verspreiding, geschiedenis en gebruik. Boom

Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 83

Flora Batava 03: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 249

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 299

Nederlandse Oecologische Flora 1: 257

Wilde Planten 1: 207

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De lange takken zijn min of meer boogvormig, bruin of geelachtig en meestal met driedelige dorens. In de oksels groeien korte zijtakjes met een groepje bladeren, die uitlopen in een overhangende tros. In het jaar na de bloei groeien de zijtakjes uit tot lange takken. Bladeren De blauwgroene bladeren zijn 2 tot 6 cm. Ze zijn langwerpig omgekeerd eirond, gezaagd of getand en aan de voet in een korte steel versmald. Aan korte 3-doornige takjes staan ze dicht bijeen. Er zijn geen steunblaadjes. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Hangende, 3 tot 6 cm lange trossen, die tegenover elkaar staan of in kransen van 3 groeien, met zeer kleine schutblaadjes aan de voet van de bloemsteel. De 6 tot 8 mm grote, sterk geurende bloemen zijn heldergeel en met 6 meeldraden en 1 stamper. Vruchten Een bes. De eetbare, maar zure, langwerpige bessen zijn oranjerood en bevatten 2 zaden. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	1,00-4,00 m.
Bloemkleur:	geel
Type vrucht:	bes
Kleur van de vrucht:	rood, roze
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.