Ecologie & verspreiding Zanddoddengras groeit in pioniersituaties op zonnige, open plekken op humus- en voedselarm, min of meer kalkrijk, neutraal tot basisch, droog duinzand. Zij verdraagt overstuiving met zand. Zij is in de duinen te vinden in de zeereep, op open hellingen tussen mossen als Groot en Klein duinsterretje, in duingrasland en dwergstruweel op noordhellingen en in droge valleien. In het binnenland staat de soort in zandkuilen van rivierduintjes, bermen, langs spoorwegen en op opgespoten zandgrond van haven- en industrieterreinen. Wanneer de begroeiing zich sluit verdwijnt de plant. In Nederland is Zanddoddengras algemeen in de duinen en zeer zeldzaam in het rivierengebied. Elders in Nederland komt zij onbestendig voor als adventief van duinzand. Zanddoddengras is kensoort voor het Duinsterretjes-verbond, een verzameling pionierbegroeiingen op open, kalkhoudend tot kalkrijk duinzand. CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2020

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op droge, voedselarme en humusarme, kalkrijke, maar soms vrij kalkarme zandgrond.

Groeiplaats
Zeeduinen (open plekken in duingrasland en mosduinen), bermen, rivierduinen, opgespoten grond op haventerreinen en industrieterreinen en langs spoorwegen (spoorwegterreinen aangelegd met duinzand).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Algemeen in de duinen en zeer zeldzaam in het rivierengebied. Elders soms aangevoerd met duinzand.

Vlaanderen
Algemeen in de duinen. Elders soms met duinzand aangevoerd.

Wallonië
Niet in Wallonië, maar soms met duinzand aangevoerd.

Wereld
Kuststreken in Zuidwest-Azië en Zuid- en West-Europa. Ook op enkele verspreide plaatsen in Midden-Europa (o.a. in het Rijndal bij Mainz), in Noordwest-Afrika en in Azië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	droge, neutrale graslanden
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Bloeitijd:	mei - juni

Literatuur
Heimans, E. (1898) Gras. III. De Levende Natuur 3: 47-52 

Jansen, P. (1951) Gramineae. Flora Neerlandica : 7-274 

Kops, J. (1822) Phalaris arenaria - Zand Kanarij-gras Flora Batava 4: 241-241 

Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306 

Verloove, F. & C. Vandenberghe (1993) Cakile maritima Scop. en Phleum arenarium L., ingeburgerd op het industrieterrein te Diksmuide (West-Vlaanderen). Dumortiera 53-54: 58-58

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 3: 116

Flora Batava 04: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 230

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 272

Nederlandse Oecologische Flora 5: 178

Wilde Planten 1: 230

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Vaak is er maar 1 stengel, maar Zanddoddegras kan ook in polletjes groeien met vaak boogvormig opstijgende stengels. Bladeren De korte, vrij brede en daardoor driehoekige bladeren zijn duidelijk geribd. De bovenste bladscheden zijn iets opgeblazen. Het tongetje wordt tot meer dan een ½ cm lang. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloeiwijze is naar de voet kegelvormig versmald, naar de top versmald en afgerond, 0,5 tot 5 cm lang en groenwit. De zijasjes zijn niet met de hoofdas vergroeid. De kelkkafjes zijn geleidelijk versmald in een scherpe, maar niet of nauwelijks genaalde top. De helmknoppen zijn eirond of bijna rond en nog geen mm lang. Vruchten Een graanvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,03-0,13(-0,30) m.
Type vrucht:	graanvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.