Ecologie & verspreiding Zomerandoorn staat op open, zonnige, warme, matig stikstofarm tot matig stikstofrijk, matig voedselrijk, droge tot matig vochtige, kalkhoudende zand- of stenige leembodems, ook op mergel. Ze groeit in akkers, in wijngaarden, op omgewerkte grond en op ruderale plaatsen. De noordwestelijke grens van het Europese deel van het areaal reikt op het vasteland tot in België. Tot 1900 was de soort in Nederland zeer zeldzaam en vormde hier een voorpost. Tegenwoordig behoort een natuurlijk voorkomen van de soort verleden tijd en wordt de plant alleen nog maar adventief aangetroffen. Deze kensoort van het Caucalidion-Verbond gaat in West-Europa op veel plaatsen achteruit door de intensievere landbouw met al haar gevolgen als herbiciden- en kunstmestgebruik. Bestuiving geschiedt door bijen en hommels, de vruchtkelken met rijpe zaden, die slechts een korte tijd hun kiemkracht behouden, worden door de wind of als klit verspreid. De plant werd vroeger gebruikt tegen hekserij en toverkunst. Medisch werd ze aangewend tegen een aantal kwalen. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke, kalkhoudende grond (leem en mergel).

Groeiplaats
Akkers, wijngaarden, omgewerkte grond en ruderale plaatsen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vroeger (voor 1900) zeer zeldzaam. Nu alleen nog adventief. Verdwenen uit Nederland.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
In Zuidwest-Azië en Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in België. Min of meer ingeburgerd in Scandinavië en Groot-Brittannië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	droge, neutrale graslanden
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Bloeitijd:	juni - herfst

Literatuur
Duistermaat, H. (1996) Over het voorkomen van Stachys recta L. (Bergandoorn) en S. annua (L.) L. (Zomerandoorn) in Nederland. Gorteria 22: 152-157 

Eichhorn, K.A.O. & O. Brinkkemper (2018) Sinds lang verdwenen akkerplanten: Nederlandse flora of niet? Gorteria 40: 19-33 

van Eeden, F.W. (1889) Stachys annua - Eenjarige Andoorn Flora Batava 18: 1387-1387 

Pagina's in standaardwerken

Flora Batava 18: plaat 1387

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 614

Wilde Planten 1: 180

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Een rechtopstaande, zacht behaarde en tegenoverstaand vertakte stengel. Bladeren De 2 tot 5 cm lange en 0,5 tot 1,5 cm brede bladeren hebben een afgeronde of wigvormige voet. De onderste bladeren zijn langwerpig, stomp en gesteeld. De bovenste zijn langwerpig, spits en zittend tot vrijwel niet gesteeld. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien in schijnkransen met 2 tot 6 bloemen. Ze zijn wit-geel, soms met rode vlekken. Ze zijn 1 tot 1,6 cm groot. De kelktanden zijn langwerpig en hebben een behaarde stekelpunt. Vruchten Een splitvrucht. De zwartbruine nootjes zijn ongeveer 2 mm lang, stompkantig en met zeer fijne puntjes. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,07-0,30 m.
Bloemkleur:	wit of geel
Type vrucht:	splitvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie