Ecologie & verspreiding Wilde bertram prefereert zonnige tot licht beschaduwde, vochtige tot natte, stikstofarme, matig voedselrijke, vaak licht bemeste en meestal zwak zure bodems (laagveen, rivierklei, leem, humusrijk zand en löss). Ze groeit langs greppels en kanalen, in moerassen en natte gras- en hooilanden, in bermen en leemgroeven, in spoorbermen en spoorwegterreinen. Ze vermijdt uitgesproken voedselarme of zware zeeklei, evenals brakke of zeer kalkrijke milieus. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. De plant is plaatselijk algemeen in het oosten en midden van het land, in het rivierengebied en in laagveengebieden. Elders vrij zeldzaam, maar zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Wadden-, het Deltagebied en op de Veluwe. De soort is achteruitgegaan door diepe ontwatering, zware bemesting en vernietiging van overhoekjes. Wilde bertram werd vroeger gebruikt bij wondgenezing, kiespijn en keelaandoeningen. Er werd ook een krachtig en aanbevolen niespoeder van gemaakt. Verder werd het aangewend bij bloedingen van de baarmoeder en bij bloedwateren. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vochtige tot vaak natte, matig voedselrijke, vaak licht benmeste en meestal zwak zure grond (laagveen, rivierklei, leem, humusrijk zand, en löss).

Groeiplaats
Waterkanten (o.a. langs greppels, kanalen en op basaltglooiingen), moerassen, grasland (nat, licht bemest grasland en hooiland), bermen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen) en afgravingen (leemgroeven).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk algemeen in het oosten en midden van het land, in het rivierengebied en in laagveengebieden. Elders vrij zeldzaam, maar zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Waddengebied, het Deltagebied en op de Veluwe.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Kempen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam. Achteruitgaand.

Wallonië
Algemeen in de Ardennen. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.

Wereld
Koude en gematigde streken in Noord- en Oost-Azië en in Europa (niet in het zuiden). Ingeburgerd in Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	natte, bemeste graslanden
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Zaadbank:	zeer kortlevend (< 1 jaar)
Bloeitijd:	juli - september

Literatuur
Blomqvist, M.M., P. Vos, P.G.L Klinkhamer & W.J. ter Keurs (2003) Declining plant species richness of grassland ditch banks - a problem of colonisation or extinction? Biological Conservation 109: 391-406 

Kops, J. (1814) Achillea ptarmica - Bertram Duizendblad Flora Batava 3: 180-180 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 3: 18

Flora Batava 03: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 605

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 716

Nederlandse Oecologische Flora 4: 68

Wilde Planten 2: 138

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels zijn kantig en maar weinig behaard. Bladeren De donkergroene, niet gesteelde bladeren zijn smal, langwerpig, niet gedeeld, scherp gezaagd, spits, vaak kaal en glanzend. Bloemen Polygaam (bloemen met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen en bloemen met alleen mannelijke of alleen vrouwelijke geslachtsorganen). De bloeiwijze bestaat uit losse pluimen met meestal 5 tot 30 hoofdjes aan het eind van de stengel. De hoofdjes zijn 1,2 tot 1,8 cm groot. De buisbloemen zijn geelwit. De 8 tot 13 straalbloemen zijn wit en 4 tot 6 mm lang. Het omwindselblad is viltig behaard en vliezig gerand. De bloemhoofdjesbodem bevat stroschubben. Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn zeer kortlevend (< 1 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,30-0,90 m.
Bloemkleur:	wit
Type vrucht:	eenzadige dopvrucht of noot
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	polygaam

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.