Ecologie & verspreiding Wantsenorchis staat op zonnige, droge tot vochtige en natte, matig voedselarme tot voedselrijke, basenrijke, kalkrijke tot kalkarme leem- en kleigrond. Ze groeit op diverse typen graslanden die heel verschillend kunnen zijn, zowel moerassige, al of niet regelmatig overstroomde hooiweilanden, als droge schrale graslanden, kalkgraslanden en rivierbegeleidende graslanden komen in aanmerking. De plant bereikte vroeger in Zuid-Limburg de noordwestgrens van het verspreidingsgebied en is slechts een keer ten noorden hiervan gevonden. Ze groeide zowel in kalkgraslanden als in vochtige, moerassige beemden met periodiek wisselende waterstand langs de Maas en de Geul. De naar wantsen riekende orchidee is al in het begin van de 20e eeuw uit Nederland verdwenen door ontwatering, ontginning, bemesting en het intensief agrarisch gebruik van de kalkgraslanden. De soort is uiterst gevoelig voor deze ingrepen en verdwijnt dan ook terstond. De noordwestgrens van het areaal is ver opgeschoven naar het zuidoosten sinds het begin van de 20e eeuw. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselarme, kalkrijke grond (lemige grond en veen).

Groeiplaats
Grasland ('s winters overstroomd hooiland, rivierbegeleidend grasland, dat in de zomer oppervlakkig uitdroogt, o.a. langs de Maas en de Geul, schraal grasland en kalkgrasland).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Vroeger in Zuid-Limburg. Voor het laatst gevonden in 1915.

Vlaanderen
Vroeger zeer zeldzaam in het Brabantse deel van het Leemdistrict Voor het laatst gevonden in 1937.

Wallonië
Mogelijk nog zeer zeldzaam in de Kalkstreek (La Calestienne).

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en Zuid- en Midden-Europa. Noordwestelijk tot in Duitsland bij Heidelberg. Wantsenorchis is sinds het begin van de 20ste eeuw zeer sterk in aantal achteruitgegaan. De noordwestgrens van het verspreidingsgebied is ver opgeschoven naar het zuidoosten.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	droge, neutrale graslanden
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Bloeitijd:	juni - juli

Literatuur
Claessens, J. & M. Claessens (2021) Sleutel voor uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. Eigen uitgave [Determinatiesleutel, e-Book]

Hilgers, J. (1968) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 2. Natuurhistorisch Maandblad 57: 195-198

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 155

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 116

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 142

Nederlandse Oecologische Flora 5: 345

Orchideeën (Kreutz, 1987): 192

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De stengels zijn rond. Bladeren De bladeren zijn langwerpig tot lijnvormig en 6 tot 10 cm lang. Ze zijn gootvormig gevouwen, De bovenste 4 tot 7 bladeren zijn klein en omvatten de stengel met de schede. De schutbladen zijn langwerpig en minstens zo lang als het vruchtbeginsel. Bloemen Tweeslachtig (een plant met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen vormen samen slanke aren, die 3 tot 6 cm lang zijn. De aren zijn rolrond en bevatten veel bloemen. De bloemlip is bruinrood, 6 tot 8 mm lang, 3-lobbig, niet gevlekt en heeft bijna vierhoekige of ruitvormige zijslippen en een niet gedeelde middenslip. De helm is spits en aan de buitenkant vuil bruinachtig paars. De andere bloemdekbladen buigen mutsvormig samen. De buitenste zijn zwak groen-generfd. De spoor is omlaaggericht, kegelvormig en wordt tot half zo lang als het vruchtbeginsel. De bloemen stinken. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,15-0,35 m.
Bloemkleur:	rood met paars
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie