Ecologie & verspreiding Wijfjesvaren staat op lichtrijke tot beschaduwde, voedselarme tot matig voedselrijke, droge tot vochtige, matig stikstofrijke tot stikstofrijke, vaak matig basenrijke, zwak zure zand-, leem- en veenbodems. Ze groeit in loof- en naaldbossen, onder heggen en struwelen, langs beek- en greppelkanten, aan slootkanten en kanaaloevers, op vochtige muren en basaltglooiingen en soms in moerassen. Nederland ligt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied dat verder hoofdzakelijk gematigde streken van bijna alle werelddelen omvat. Wijfjesvaren is bijna overal algemeen in Nederland, maar wordt duidelijk minder aangetroffen in zeeklei- en laagveengebieden. De bladeren staan in bundels, zijn lichtgroen gekleurd en niet winterhard. De beschubde bladsteel heeft slechts twee vaatbundels, is paarsbruin gekleurd en is veel korter dan de bladschijf. De sporenhoopjes groeien op de zijnerven vlak langs beide kanten van de middennerf en hebben zijdelings aangehechte, haakvormig tot langwerpige dekvliesjes die getand tot gewimperd zijn en pas laat afvallen. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure grond (zand, veen en leem).

Groeiplaats
Bossen (oudere loofbossen, greppelkanten en opengekapte plekken in broekbossen), heggen, struwelen, waterkanten (beekoevers, slootkanten, kanaaloevers en soms op vochtige muren aan waterkanten en steenglooiingen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Algemeen op de zandgronden in het oosten, noordoosten en zuiden van het land en in Zuid-Limburg en vrij algemeen in de zeeklei- en laagveengebieden.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeldzaam in het kustgebied.

Wallonië
Algemeen.

Wereld
In alle werelddelen, behalve in Australië. Hoofdzakelijk in gematigde streken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	droge, voedselrijke bossen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Bloeitijd:	juli - augustus

Literatuur
Dijkhuis, E. & E. de Weerd (2018) Zeldzame varens in Drenthe. Planten 8: 16-18 

Hartsen, F.A. (1865) Asplenium filix femina - Fijngetande Streepvaren Flora Batava 12: 918-918 

van de Ven, T. (1948) De varensoorten op het krijtland. Natuurhistorisch Maandblad 37: 65-69

van der Ploeg, D.T.E. (1984) Varens op voormalige zeedijken, in het bijzonder in Friesland. Gorteria 12: 67-71 

Wittig, R. (2003) Farne auf hessissche Bahnhöfen. Floristische Rundbriefe 36: 45-50

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 3: 30

Flora Batava 12: plaat 0918

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 71

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 78

Nederlandse Oecologische Flora 1: 40

Wilde-Planten.nl:

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.