|
|
Platanthera bifolia (L.) Rich.
Welriekende nachtorchis
|
Ecologie & verspreiding
Welriekende nachtorchis staat op zonnige tot half beschaduwde, vrij vochtige tot natte, matig voedselarme en onbemeste, zwak basische en humusrijke, zwak zure tot kalkhoudende grond bestaande uit zand, leem, veen en mergel, en bezit enige zouttolerantie. De plant, die vooral ’s avonds sterk naar vanille geurt, is in een aanzienlijke verscheidenheid aan vegetatietypen te vinden, vooral daar waar de begroeiing het pioniersstadium achter de rug heeft. Ze groeit in grazige heiden en borstelgraslanden, in trilvenen en blauwgraslanden, in veenmosrietlanden en langs bronveentjes, in kalkgraslanden en in duinvalleien, in bosranden, struwelen en in spoorbermen, zelden in open bossen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. De soort is zeldzaam in de kalkarme duinen, het laagveengebied, Zuid-Limburg en het oosten van Gelderland en Overijssel. De zeer sterke achteruitgang is te wijten aan ontginning, ruilverkaveling en verzuring. De bestuiving geschiedt vooral door pijlstaartvlinders en een enkele spanner. De wortelknollen gelden als potentieverhogend.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015
|
EcologieBodemZonnige tot half beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte, matig voedselarme, niet bemeste, humusrijke, zwak zure tot kalkhoudende grond. Ook in zwak brak milieu (zand, leem, veen en mergel). Welriekende nachtorchis groeit op wat zuurdere grond dan Bergnachtorchis. GroeiplaatsHeide (grazige plaatsen), grasland (blauwgrasland, schraal grasland, grasland op hoogveen en kalkgrasland), bermen, langs spoorwegen (spoorbermen), soms in bossen (open plaatsen), bosranden, struwelen, zeeduinen (duinvalleien) en waterkanten en moerassen (drassig rietland, trilveen, langs bronveentjes en vrij jong veenmosrietland).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam op de Waddeneilanden, in de duinen van noordelijk Noord-Holland, in het oosten van het land en in laagveengebieden. Elders zeer zeldzaam. VlaanderenZeer zeldzaam. Sterk afgenomen. WalloniëVrij zeldzaam in de Famenne en Lotharingen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. WereldGematigde streken in Azië, Noordwest-Afrika en vrijwel heel Europa. Noordelijk tot 70° N.Br.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurDekker, H. & E. Dijk (1996) Platanthera bifolia ssp. graciliflora in Drenthe? Eurorchis 8: 70-73 Durka, W., A. Baum, S.G. Michalski & H. Baum (2017) Darwin’s legacy in Platanthera: are there more than two species in the Platanthera bifolia/chlorantha group? Plant. Syst. Evol. 303: 419-431 Gorissen, I. (1992) Bemerkenswerte Vorkommen von Platanthera bifolia, Azolla filiculoides und andere Arten am Südrand der Niederrheinische Bucht. Floristische Rundbriefe 26: 21-22 Hilgers, J. (1970) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 4. Natuurhistorisch Maandblad 59: 113-116 Hogeslag, H.J. (1920) Plantethera bifolia. De Levende Natuur 25: 143-143 Kempees, E.J. (1904) Orchideeën. De Levende Natuur 9: 56-58 Kobus, J.D. (1866) Flora van Wageningen en aangrenzende gemeenten. A. Ophorst, Wageningen Kops, J. (1814) Orchis bifolia - Tweebladig Standelkruid Flora Batava 3: 225-225 Kreutz, C.A.J. (1981) De Orchideeën in Zuid-Limburg; resultaten van een totale inventarisatie in 1980. Natuurhistorisch Maandblad 70: 105-108 Luiken, R. (1957) Van Parnassia en Platanthera. De Levende Natuur 60: 145-153 Roos, R. (1993) Het witte wonder. Natura 90: 147-151 Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2: 239Flora Batava 03: plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 113Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 150Nederlandse Oecologische Flora 5: 358Orchideeën (Kreutz, 1987): 224Wilde Planten 2: 125Wilde-Planten.nl: paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Asparagales | | Familie: | Orchidaceae |
Platanthera bifolia (L.) Rich. (1818) | | Nederlands: | Welriekende nachtorchis | | Engels: | Lesser Butterfly-orchid | | Duits: | Zweiblättrige Waldhyazinthe |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | Platanthera komt van het Griekse platus (breed) en anthera (helmknop), vanwege de brede helmknop. Bifolia betekent "tweebladig".
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels Een rechtopstaande bloemsteel. Bladeren De 2 wortelbladeren zijn langwerpig tot elliptisch. Ze staan bijna tegenover elkaar en zijn 5 tot 15 cm lang en 2 tot 5 cm breed. De bovenste 2 tot 5 bladeren zijn veel kleiner en lijnvormig-langwerpig. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De aar is losbloemig en 5 tot 15 cm lang. De bloemen zijn wit en vooral op de lip iets groen aangelopen. Ze verspreiden een zoete geur, zowel 's nachts als overdag. De hangende lip is 0,8 tot 1,2 cm groot en smal langwerpig. De buitenste 3 bloembladen zijn langwerpig en staan af. De binnenste 2 bloembladen zijn korter en smaller en staan naar boven gericht. De spoor is 2½ tot 3 cm lang en 2 tot 3 keer zo lang als het vruchtbeginsel. Verder is de spoor draadvormig, spits en naar de top toe weinig verbreed. De helmhokken zijn recht en zijn evenwijdig aan elkaar. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021. De bloeiperiode is dit jaar 6 dagen later dan het langjarig gemiddelde.
|