Ecologie & verspreiding Waterlobelia komt in Nederland van oudsher voor in vennen met helder, zwak tot matig zuur, voedselarm water. Ook de venbodems moeten aan strenge voorwaarden voldoen; deze moeten humus- en voedselarm en zandig zijn en niet worden bedekt met slib. De soort is nooit algemeen geweest maar in het Pleistocene deel van het land kon ze vroeger lokaal uitbundig voorkomen. Door verzuring, vermesting en drainage resteert hiervan nog weinig. Op veel oude standplaatsen is ze weggeconcurreerd door bijvoorbeeld knolrus. Waterlobelia staat dan ook op de Rode lijst als ernstig bedreigd. De soort reageert wel positief op herstelmaatregelen en in verschillende vennen is ze (weer) verschenen. Dit biedt hoop voor behoud van de soort in het land waar ze voor het eerst wetenschappelijk is beschreven, namelijk omstreeks 1600 door Dortman. In tegenstelling tot oeverkruid vereist waterlobelia geen droogvallen om tot bloei te komen. In andere landen is ze zelfs onderwater bloeiend aangetroffen. CC-BY-SA 3.0 Hans Backx, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen (pionier) in ondiep tot matig diep (soms tot meer dan 1 meter diep), voedselarm, zwak zuur, helder, stilstaand water met een humusarme zandbodem. De groeiplaats kan in de zomer korte tijd droogvallen.

Groeiplaats
Water (vrij grote heidevennen, spoorsloten in heidegebieden, meren, bergmeertjes en zandafgravingen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in Noord-Brabant, Noord-Twente en op de grens van Drenthe en Fryslân.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de Kempen. Zeer sterk afgenomen.

Wallonië
Uitgestorven.

Wereld
In Noord- en West-Europa tot in Zuidwest-Frankrijk en verder in de koel-gematigde delen van Noord-Amerika, voornamelijk in de nabijheid van de oost- en westkust en van de Grote Meren.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	voedselarme wateren
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hydrofyt
Bloeitijd:	juli - augustus

Literatuur
Hofstra, J. (1982) Over enige Littorelletea-gemeenschappen, in het bijzonder in Twente. Gorteria 11: 59-72 

Kops, J. & H.C. van Hall (1828) Lobelia Dortmanna - Water lobelia Flora Batava 5: 327-327 

Rich, T.C.G. & A.C. Jermy (1998) Plant Crib - Lake bottom Isoetids. Botanical Society of the British Isles 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 199

Flora Batava 05: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 585

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 735

Nederlandse Oecologische Flora 4: 21

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De bloeistengel is hol en steekt boven het water uit. De bloeistengels dragen geen of bijna geen bladeren. Bladeren De wintergroene, ondergedoken bladeren vormen een dicht wortelrozet. Ze zijn lijnvormig, stomp, hol met 2 luchtkanalen en bevatten melksap. De schutbladen zijn eirond en korter dan de bloemsteel. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De hangende bloemen vormen een armbloemige tros. Ze zijn wit tot lichtlila, 2-lippig en 1½ tot 2 cm groot. Ze bevatten 5 meeldraden. Vruchten Een doosvrucht. De 2-hokkige vruchten springen aan de top met 2 kleppen open. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,20-0,70 m.
Bloemkleur:	wit met blauw
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.