Ecologie & verspreiding Wilde akelei is te vinden op half beschaduwde, vrij voedselarme tot matig voedselrijke, vochtige, kalk- en basenrijke, humeuze zand-, zavel- , mergel- en leembodems. De wilde plant heeft blauwviolette bloemen en groeit in lichte, kruidenrijke loof-, naald- en gemengde bossen, in bosranden en op kapvlakten, in kreupelhout en struwelen, in plantsoenen en op buitenplaatsen. Verder in beschaduwde graslanden en ruige bermen, in de duinen en in heggen, op steile kalkhellingen, beek- en rivieroeverwallen en langs spoorwegen. Het zuiden en oosten van Nederland valt binnen het noordwestelijke deel van het Europese areaal. Ze wordt ook als sierplant in vele kleurvarianten gebruikt. De soort is oorspronkelijk zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en in het oosten van Gelderland. Elders is ze verwilderd en plaatselijk ingeburgerd, o.a. op buitenplaatsen en in de duinen. De plant is giftig door diverse alkaloïden en werd vroeger medisch gebruikt bij de behandeling van o.a. geelzucht, schurft, kinderpokken en mazelen. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015

Ecologie

Bodem
Half beschaduwde plaatsen op vrij voedselarme tot matig voedselrijke, vochtige, kalkrijke, humeuze grond (mergel, zand, leem en zavel).

Groeiplaats
Bossen (lichte plekken in loofbossen, kalkrijke bossen en bij buitenplaatsen), bosranden, kreupelhout, struwelen, plantsoenen, grasland (beschaduwde plaatsen), bermen (beschaduwde plaatsen), zeeduinen, langs spoorwegen, steile kalkhellingen en waterkanten (beek- en rivieroeverwallen).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Oorspronkelijk zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en vroeger ook in het oosten van Gelderland. Elders verwilderd en plaatselijk ingeburgerd, o.a. bij buitenplaatsen en in de duinen.

Vlaanderen
Niet in Vlaanderen.

Wallonië
Vrij zeldzaam in het Maasgebied en in de Ardennen.

Wereld
In Noordwest-Afrika en Zuid-, Midden- en Oost-Europa. Noordwestelijk tot in Nederland, België en Engeland. In Noordwest-Europa alleen als een verwilderde plant.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkrijke bossen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Bloeitijd:	mei - juli

Literatuur
Raad, C.H.J. (1901) De Akelei. De Levende Natuur 6: 45-50 

van Eeden, F.W. (1898) Aquilegia vulgaris - Akelei Flora Batava 20: 1576-1576 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 52

Flora Batava 20: plaat 1576

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 260

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 320

Nederlandse Oecologische Flora 1: 254

Stinzenplanten (P.A. Bakker & E. Boeve, 1985): 94

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande stengels zijn vertakt. Bladeren De blauwgroene bladeren zijn 3-tallig, dubbel 3-tallig of soms nog meer samengesteld. De slippen hebben een wigvormige voet en een brede, gespleten en gekartelde top. De wortelbladeren zijn lang gesteeld, de bovenste bladeren zijn niet gesteeld en 3-lobbig. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Een losse armbloemige pluim met 3- en 2-tallige schutbladen. De voorover knikkende bloemen zijn 3 tot 5 cm. De 5 kroonbladen wisselen af met de kelkbladen en lopen trechtervormig uit in een lange rechte of aan de top omgebogen spoor. De 5 honingsporen buigen samen en steken boven de bloem uit. De kelkbladen en de kroonbladen zijn blauw, bij verwilderde planten soms ook roodpaars, roze of wit. De bloemen bevatten 5 stampers en veel meeldraden. Deze zijn nauwelijks langer dan de kroon. Vruchten Een doosvrucht. De 5 kokervruchten zijn kleverig behaard. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,45-0,60 m.
Bloemkleur:	blauw met wit en rood
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.