Ecologie & verspreiding Bolderik staat op open, zonnige en vochtige, matig voedselrijke, meestal kalkrijke löss-, zand-, leem- en kleibodems. Ze groeit in rogge- en wintergraanakkers, maar wordt ook als sierplant gebruikt. De plant was wereldwijd verspreid als graanonkruid, maar is overal zeer sterk achteruit gegaan. In Nederland was de soort zeldzaam, het meest nog in Zuid-Limburg en in het rivierengebied. De oorzaak van de zeer sterke achteruitgang is de hedendaagse zaadzuivering en de intensievere akkerbouw. De plant is viltig behaard, heeft langwerpige, spitse bladeren en alleenstaande, tweeslachtige, paarse of zelden witte bloemen. De vijf spits uitlopende kelkslippen zijn langer dan de kroonbladen die bestaan uit een lange nagel en een breed afgerond en tot iets ingesneden plaat. De na bestuiving gevormde, zwarte zaden zijn giftig door saponinen en kortlevend. Ze is in Nederland tegenwoordig alleen nog bekend van enkele akkerreservaten of als verontreiniging in graan of fazantenvoer. De giftige zaden werden vroeger samen met het graan geoogst en tot meel vermalen en veroorzaakten ernstige gezondheidsklachten en soms erger. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem


Groeiplaats


Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam. Het meest nog in Zuid-Limburg en in het rivierengebied.

Vlaanderen
Vroeger algemeen tot vrij algemeen. Zeer sterk achteruitgegaan. Thans zeer zeldzaam.

Wallonië
Vroeger vrij algemeen, behalve in de Ardennen. Na 1979 niet meer waargenomen.

Wereld
Wereldwijd, maar zeer sterk achteruit gegaan.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	voedselrijke akkers
Levensduur:	winterannuel
Levensvorm:	therofyt
Zaadbank:	kortlevend (1-5 jaar)
Bloeitijd:	juni - juli

Literatuur
Bolman, J. (1971) Amstersdamse graan-adventieven 1962-1969. Gorteria 5: 132-134 

Cortenraad, J. & T.J.D. Mulder (2012) Uit de flora van Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 101: 111-115

de Klerk, G.J. (1986) Axial control om amylase synthesis and secretion in cotyledons of Agrostemma githago. Acta botanica neerlandica 35: 143-152 

Kops, J. (1814) Agrostemma githago - Gemeene Bolderik Flora Batava 3: 197-197 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 2: 51

Flora Batava 03: plaat

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 292

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 530

Nederlandse Oecologische Flora 1: 203

Wilde Planten 1: 182

Wilde-Planten.nl: pagina

deze soort in de Zadenatlas van Nederland

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De rechtopstaande, grijsgroene en viltig behaarde stengels zijn niet of nauwelijks vertakt. Bladeren De tegenoverstaande, langwerpige, tot twaalf cm lange bladeren hebben een spitse top. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De alleenstaande, paarse of zelden witte, 3-5 cm grote bloemen zijn lang gesteeld. De kroonbladen hebben een lange nagel. Ze zijn breed afgerond en meestal iets ingesneden. De vijf spits uitlopende kelkbladen zijn iets leerachtig, ruw behaard en meestal langer dan de kroonbladen. De kelkbuis heeft tien ribben. Vruchten Een doosvrucht. De giftige zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes). De giftige zaden konden gemakkelijk met het graan mee worden geoogst en dan tot meelvergiftiging leiden.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,20-1,00 m.
Bloemkleur:	paars
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Fenologie vruchtdragend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.

De bloeiperiode is dit jaar 8 dagen later dan het langjarig gemiddelde.