Ecologie & verspreiding Blauw guichelheil staat op open, zonnige, matig droge tot vochtige, kalkrijke, matig stikstofrijke, basenrijke, matig voedselrijke zand- leem- en mergelbodems. Ze groeit in graanakkers, op stoppelvelden, zelden in akkers met hakvruchten, op braakliggend terrein, in moestuinen, op omgewerkte grond en ruderale plaatsen bij korenmolens, graanpakhuizen en meelfabrieken. Het is een kensoort van het Caucalidion-Verbond. De oorspronkelijk zuidelijke soort komt zeer zeldzaam voor in Zuid-Limburg en is ook op enkele andere plaatsen aangetroffen. De zaden worden met de wind of samen met zaaigoed verspreid en behouden hun kiemkracht tot meer dan 60 jaar. De soort is giftig, met name vogels zijn er gevoelig voor en worden nog wel eens het slachtoffer door verwisseling met de eetbare Vogelmuur. Guichelheil genoot vroeger faam als remedie tegen melancholie en hondsdolheid. Mogelijke verwarring met blauw bloeiende vormen van de andere ondersoort (Rood guichelheil) valt te vermijden door het aantal en de details van de klierachtig gewimperde kroonslippen te bekijken. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op vochtige, kalkrijke, matig voedselrijke grond (zand en mergel).

Groeiplaats
Akkers (graanakkers), omgewerkte grond, braakliggende grond, tuinen (moestuinen) en ruderale plaatsen bij graanpakhuizen, korenmolens en meelfabrieken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en op enkele andere plaatsen.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam of onbestendig. De verspreiding is onvoldoende bekend, door verwarring met blauwbloeiende exemplaren van Rood guichelheil.

Wallonië
Zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
Oorspronkelijk uit Zuid-Europa. Vrij zeldzaam in Midden- en Zuid-Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkrijke akkers
Levensduur:	éénjarig
Levensvorm:	therofyt
Zaadbank:	langlevend (> 5 jaar)
Bloeitijd:	mei - herfst

Literatuur
Cortenraad, J. & T.J.D. Mulder (1997) Uit de flora van Limburg. Aflevering 39. Natuurhistorisch Maandblad 86: 15-18

Hoste, I., F. Verloove, C. Nagels, L. Andriessen & J. Lambinon (2009) De adventievenflora van in België ingevoerde mediterrane containerplanten. Dumortiera 97: 1-16 

van Eeden, F.W. (1884) Anagallis coerulea - Blaauwe Basterdmuur. Guichelheil-wijfje Flora Batava 16: 1248-1248 

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 49

Flora Batava 16: plaat 1248

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 454

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 565

Nederlandse Oecologische Flora 3: 70

Wilde Planten 1: 111

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De liggende tot opstijgende stengels wortelen niet. Bladeren De zittende bladeren staan meestal tegenover elkaar, maar soms in kransen van drie. Ze zijn eirond tot langwerpig-eirond. Van onderen heben ze zwarte klierpuntjes. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De blauwe bloemen zijn even lang of iets langer dan de kelk. De kroonslippen hebben weinig of geen klierharen aan de rand. De kroonbladen zijn smaller dan die van Rood guichelheil en bedekken elkaar niet aan de randen. Ze zijn ongeveer 6 mm lang en 3,5 mm breed. Aan de top zijn ze gezaagd en ze hebben viercellige klierharen. De kelkbladen zijn fijn gezaagd. Vruchten Een doosvrucht. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,05-0,50 m.
Bloemkleur:	blauw
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100). De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer. Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen. In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023

download in hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.