Ecologie & verspreiding
Brede raai is een plant van zonnige en ‘warme’, droge, open, stikstofhoudende, steenachtige standplaatsen. In Nederland komt zij met name voor op en langs akkers op kalkhoudende grond en langs spoorwegen. Brede raai is in Nederland zeer zeldzaam, zeer sterk afgenomen en sterk bedreigd. Op de Rode Lijst van bedreigde planten van 2004 stond de soort nog vermeld als verdwenen uit Nederland. De laatste waarneming van de soort was in 1928 gedaan. Maar inmiddels komt de soort weer voor in Zuid-Limburg en elders zeer sporadisch. Mogelijk profiteert Brede raai van klimaatverandering. Brede raai kan verward worden met Smalle raai, maar verschilt daarvan door bredere en sterker getande bladeren en doordat de kelk met afstaande klierharen is bezet. Evenals Smalle raai is Brede raai een warmteminnende soort die zich mogelijk langs het spoor weet uit te breiden in de komende jaren.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2020
|
EcologieBodemZonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselrijke, stikstofrijke, kalkrijke tot zwak zure grond (stenige plaatsen en mergel).
GroeiplaatsOmgewerkte grond, afgravingen (steengroeven), akkers (kalkrijke akkers), langs spoorwegen (spoordijken en spoorwegterreinen), bij graanoverslagbedrijven, molens en op stortplaatsen van graanafval.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeer zeldzaam.
VlaanderenNiet in Vlaanderen.
WalloniëZeldzaam tot zeer zeldzaam in het Maasgebied en in de Ardennen.
WereldWest-Azië en Oost-, Zuid-, West- en Midden-Europa. Ook op een paar plaatsen in Noord-Amerika.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurGregor, T. (2009) The distribution of
Galeopsis ladanum in Germany based on an analysis of herbarium material is smaller than that indicated in plant atlases.
Preslia 81(4): 377-386
Gregor, T., P. Kulbrock & P. Fasel (2005)
Gaelopsis ladanum L. in Westfalen.
Floristische Rundbriefe 39: 29-43
Henrard, J.Th. (1919)
Galeopsis: Een systematisch floristische-studie.
Nederlandsch Kruidkundig Archief 28(1): 158-188
Muntzing, A. (1930) Outlines to a genetic monograph of the genus
Galeopsis with special reference to the nature of inheritance of partial sterility.
Hereditas 13: 183-341
Reijerse, A.I. (1997)
Galeopsis ladanum L. (Brede raai) aangetroffen in Noord-Limburg.
Gorteria 23: 108-109
Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306
Stolwijk, P.F. (2016)
Galeopsis (Hennepnetel) in Twente.
Hypericum 14: 21-28
Townsend C.C. (1962) Some notes on
Galeopsis ladanum L. and
G. angustifolia Ehrh. ex Hoffm.
Watsonia 5(3): 143-149
Vreeken, B. (2006) Smalle raai tussen de rails.
FLORON-nieuws 5: 5-5
Wieffering, J.H. & C. Smeenk (1971) Enige opmerkingen over de beharing van het geslacht
Galeopsis L.
Gorteria 5: 248-255
Willemse, R.H. (1963)
Galeopsis x
wirtgenii Ludw. (Korte meded.).
Gorteria 1: 119-120
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 1:
115Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
501Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
609Nederlandse Oecologische Flora 3:
154Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn begroeid met krullerige haren en klierharen.
Bladeren De eironde tot langwerpige bladeren zijn 0,7-1,5 cm breed. Ze zijn aan de voet versmald en hebben aan beide kanten drie tot acht tanden. Meestal zijn ze gesteeld en kaal of behaard, maar niet kort fluwelig behaard.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen vormen samen schijnkransen van zes tot tien bloemen. Ze zijn 1,5-2,8 cm en dieproze met gele vlekken of zelden wit. De bovenlip zwak is getand. De bloemkroon is twee keer zo lang als de kelk, die bedekt is met afstaande klierharen.
Vruchten Een splitvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar.
Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode,
dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de
periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF
download hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.