Ecologie & verspreiding
Brave hendrik staat op beschutte, zonnige, warme plaatsen op vochtige, zeer voedselrijke, vooral stikstofrijke, omgewerkte grond, die vaak met organisch materiaal bemest is. Ze werd en wordt aangetroffen bij mesthopen en beerputten van boerderijen, op begraafplaatsen, in bermen, op braakliggende grond langs heggen en oude muren, op humusrijke ruigten en soms in akkers. Ze kwam verspreid voor in Nederland maar had haar bastions in de Betuwe en in Zuid-Limburg. Ze is het slachtoffer geworden van de overal sterk verbeterde hygiënische werkwijzen en is in heel Europa sterk achteruit gegaan, behalve in het hooggebergte. Sinds 1950 is ze nog slechts op een aantal plaatsen gezien en wordt ze de laatste jaren alleen nog min of meer bestendig gevonden in Camerig (bij Epen) in Zuid-Limburg. Vroeger werden de bladeren als spinazie gegeten, de jonge scheuten als een soort asperges klaargemaakt.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2020
|
EcologieBodemZonnige, warme, beschutte plaatsen op vochtige, zeer voedselrijke, vooral stikstofrijke, vaak met organisch materiaal bemeste, omgewerkte grond.
GroeiplaatsBij boerderijen (bij mesthopen en beerputten), begraafplaatsen, bermen, braakliggende grond, langs heggen, ruderale plaatsen, oude muren, humeuze ruigten en soms in akkers.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeer zeldzaam.
VlaanderenZeer zeldzaam.
WalloniëVrij zeldzaam in het zuidoosten. Elders zeer zeldzaam.
WereldBijna heel Europa. Alleen in het hooggebergte kan de plant zich redelijk handhaven. Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBoedeltje, G. & A. Pysek (1995) De plantensociologische positie van
Chenopodium bonus-henricus L. in Nederland vergeleken met die in enige andere delen van Europa.
Stratiotes 11: 3-15
Bolman, J. & S.E. de Jongh (1961) Korte mededelingen.
Correspondentieblad 18: 196-197
Kobus, J.D. (1866)
Flora van Wageningen en aangrenzende gemeenten. A. Ophorst, Wageningen
Pinckaers, J. (1983) Brave hendrik (
Chenopodium bonus-henricus L.), een verdwijnende soort?.
Natuurhistorisch Maandblad 72: 233-235
Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249
van der Voo, E.E. (1960)
Chenopodium bonus-henricus L.
Correspondentieblad 17: 181-182
van Eeden, F.W. (1889) Chenopodium Bonus Henricus - Algoede, Goede Hendrik, Lammekens-oor, Veld-spinazie, Wilde Majer, Smerige Patich
Flora Batava 18: 1373-1373
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande, taaie stengels zijn vaak rood aangelopen. Aan de voet zie je resten van bladstelen uit vorige jaren.
Bladeren De dofgroene, iets kleverige bladeren zijn driehoekig. Aan de bladvoet zitten twee naar de zijkant of naar achteren gerichte slippen. Ze zijn 5-10 cm lang en ongeveer even lang als breed. De bladrand is zwak gegolfd.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De groene bloemkluwens zitten ineengedrongen aan korte zijasjes aan de top van de stengel (een smalle vrij dichte, alleen aan de voet bebladerde pluim). De bloeiwijze is sterk vertakt. De stempels steken ver uit de bloem. De bloemdekbladen zijn bruinig en niet verdikt.
Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. De vruchten zijn rood, bij rijpheid worden ze zwart. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar.
Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode,
dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de
periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF
download hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.