|
|
Dactylorhiza majalis (Rchb. f.) P.F. Hunt & Summerh.
Brede orchis
|
Ecologie & verspreiding
Brede orchis groeit op zonnige, grazige plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke, mineraalrijke en stikstofhoudende, niet of slechts licht bemeste, zwak zure tot vaak kalkhoudende, humusrijke bodems van veen, zand, leem, löss, zavel, rivierklei en lichte zeeklei. Zij staat ook in zwak brak milieu en groeit vaak op plaatsen waar basenrijk grondwater uittreedt. De soort staat in hooi- en weilanden, in blauwgraslanden, duinvalleien en in schraallanden, in brongebieden, bermen en in brakwatervenen, op taluds van sloten, beken en kanalen. De soort is in Nederland vrij zeldzaam in heel het land, de grootste populaties zijn tegenwoordig te vinden in de polderlanden van Texel en langs de Drentse Aa. Ze gaat in Nederland achteruit als gevolg van zware bemesting, ontwatering, verschraling, herontginning, veranderingen in agrarisch gebruik, ruilverkavelingen en stadsuitbreidingen. Brede orchis is kensoort voor het Gewone en Spindotter-verbond, dat zijn bloemrijke, een- of tweemaal per jaar gemaaide, ’s winters periodiek overstroomde hooilanden op vaak kleiig of venige, drassige gronden.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015
|
EcologieBodemZonnige plaatsen op vochtige tot natte, voedselarme tot matig voedselrijke, niet of slechts licht bemeste, zwak zure tot vaak kalkhoudende, humusrijke grond (veen, zand, leem, löss, zavel, rivierklei en lichte zeeklei.) Ook in zwak brak milieu. GroeiplaatsGrasland (moerassige plaatsen, hooiland, extensief beweid grasland en blauwgrasland), bermen, zeeduinen (grazige duinvalleien), moerassen (trilvenen en bronmoerassen), waterkanten (langs kwelsloten en greppels), buitendijkse waarden, zandplaten, afgravingen, opgespoten grond en drassige plekken op dalwanden.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam, verspreid in vrijwel het hele land. VlaanderenZeldzaam. Het meest in de Kempen en de Leemstreek. WalloniëVrij zeldzaam in het Maasgebied en de Ardennen. WereldWest-, Midden- en Oost-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurArditti,J. & A. Ghani (2000) Tansley Review No. 110. Numerical and physical properties of orchid seeds and their biological implications. New Phytologist 145: 367-421 Claessens, J. (2021) Sleutel voor de uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. [multi-entry key] Claessens, J. & M. Claessens (2021) Sleutel voor uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. Eigen uitgave [Determinatiesleutel, e-Book] Dekker, H. (1987) Kijk eens naar orchideeën in Drenthe. Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 13: 2-8 Dijk, E. & H. Olff (1994) Effects of nitrogen, phosphorus and potassium fertilization on field performance of Dactylorhiza majalis. Acta botanica neerlandica 43: 383-392 Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve. Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73 van Bruggen, H.W.E. & C.A.J. Kreutz (1985) Zur Verbreitung von Dactylorhiza majalis in den Niederlanden. Mitt. Bl. Arbeitskr. Heim. Orch. Baden-Württ. 17: 492-496 van der Cingel, N.A. (1991) Orchideeën in en om de stad Groningen en de vondst van een tweekleurige Dactylorhiza majalis. Eurorchis 3: 87-90 Vermeulen, P. (1933) Orchideeën. De Levende Natuur 37: 375-376 Westhoff, V. (1981) Orchis of Dactylorhiza? De Levende Natuur 83: 3-5 Pagina's in standaardwerkenHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 111Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 146Nederlandse Oecologische Flora 5: 362Orchideeën (Kreutz, 1987): 84deze soort in de Zadenatlas van Nederland Taxonomie| Rijk: | Plantae | | Stam: | Tracheophyta | | Klasse: | Spermatopsida | | Orde: | Asparagales | | Familie: | Orchidaceae |
Dactylorhiza majalis (Rchb. f.) P.F. Hunt & Summerh. | | Nederlands: | Brede orchis | | Engels: | Broad-leaved Marsh-orchid |
Etymologiebron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra | Dactylorhiza is afgeleid van het Oud-Griekse dactylus (teen of vinger) en rhiza (wortel). Het slaat op de vingervormige wortelknollen. De soortaanduiding majalis is afkomstig van het Latijnse maius (mei), wat betrekking heeft op de bloeiperiode.
|
Bron: Standaardlijst 2003 | | Bron Nederlandse naam: Standaardlijst 2003 | | Synoniemen: | Dactylorhiza majalis subsp. majalis | | | | Zoeken in GBIF | | Zoeken in Google Scholar |
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels worden naar de top toe hol. Ze zijn min of meer gedrongen, maar later worden ze wat langer. De stengeltop is vaak iets paars. Bladeren De plant heeft vier tot acht donkergroene, schuin afstaande bladen. De onderste bladeren zijn langwerpig en in het midden het breedst. De bovenste bladeren zijn smaller, met meestal onregelmatige, gevulde (zelden ringvormige) donkere vlekken, maar soms zijn ze ongevlekt. De schutbladen zijn vaak iets paarsig en meestal langer dan de bloemen. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De aar is kegelvormig. De bloemen zijn paarsrood, soms roze of zelden wit met donkere vlekken. De zijdelingse bloembladen staan af. De driedelige lip is vlak uitgespreid, 0,9-1,4 cm, heeft een getande rand en paarsige lijnen. De lip heeft teruggeslagen zijslippen en vaak een grote middenlob. Het honingmerk bestaat uit stippen, streepjes en lussen. De spoor is korter dan het vruchtbeginsel. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode. © NEM(CBS & FLORON) 2023
 download in hoge resolutieFenologie bloeiend Fenologie vruchtdragend Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.
|