Ecologie & verspreiding
Borstelkrans is een zoomplant van kalkhoudende, matig stikstofhoudende, droge, lichte en doorlatende grond. Meestal staat zij op zonnige hellingen, soms in lichte schaduw. In Zuid-Limburg groeit zij in hoofdzaak op krijt, maar ook op kalkrijke löss, en wel aan bosranden, op kapvlakten, tussen ruige grazige begroeiingen in kalkgraslanden en op steengruis dat aan de hellingvoet ‘puinkegels’ vormt. In de kalkrijke duinen staat Borstelkrans tussen laag struweel op onvergraven duinruggen in de middenduinen. Langs de rivieren wordt Borstelkrans aangetroffen op rivierdijken, in nieuwe natuurgebieden en op de grens van dal met pleistocene zandgronden. Andere vindplaatsen betreffen heggen, bermen, terreininsnijdingen, randen van bosaanplantingen en langs spoorwegen. In Nederland is Borstelkrans zeldzaam. Alleen in Zuid-Limburg, en in mindere mate in de kalkrijke duinen tussen Wijk aan Zee en Noordwijk, en in het rivierengebied van Oost- en Midden-Nederland, komt zij meer voor. De afgelopen tientallen jaren heeft het areaal van Borstelkrans zich uitgebreid. Borstelkrans is kensoort voor de Marjolein-klasse, een verzameling van zoomgemeenschappen op kalkhoudende, matig voedselrijke, droge gronden.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2014
|
EcologieBodemZonnige, soms licht beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke. matig stikstofrijke, kalkrijke grond (mergel, zand, lichte klei, löss en stenige plaatsen).
GroeiplaatsGrasland (grazige hellingen, ruig kalkgrasland en hooiland), heggen, bosranden, struwelen, kapvlakten, bermen, langs spoorwegen, kalkrijke dijken, puinkegels aan de voet van hellingen en zeeduinen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in Zuid-Limburg, zeldzaam in de duinen tussen Zandvoort en Noordwijk en zeer zeldzaam in het midden van het land, in het rivierengebied, in Zeeland en in Flevoland.
VlaanderenZeldzaam in Brabant, voornamelijk in de Leemstreek, de Voerstreek en het Oost-Vlaamse krekengebied.
WalloniëVrij algemeen in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen (ten zuiden van de lijn Samber en Maas). Zeldzaam in Brabant.
WereldGematigde streken op het noordelijk halfrond.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurGevers Deynoot, P.M.E. (1853) Clinopodium vulgare - Behaarde Borstelkrans
Flora Batava 11: 807-807
Kobus, J.D. (1866)
Flora van Wageningen en aangrenzende gemeenten. A. Ophorst, Wageningen
Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73
Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De opstijgende bloeistengels zijn niet of weinig vertakt en eindigen vaak plotseling in de bovenste schijnkrans. De plant vormt uitlopers.
Bladeren De dicht grijsharige, 2-4 cm lange bladeren zijn eirond tot langwerpig, iets gekarteld en hebben een korte steel. De schutblaadjes zijn priemvormig, lang behaard en even hoog als de kelktanden. Ze lijken sterk op de kelktanden.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien in dichte, op hoofdjes lijkende, vrij ver uit elkaar staande schijnkransen met tien tot twintig bloemen. Ze zijn roodpaars, donkerroze of zelden wit en worden 1-2,2 cm. De bovenlip is vlak. De kelk is paarsachtig. De kelkbuis is gekromd en de kelktanden hebben lange naalden.
Vruchten Een vierdelige splitvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.