Ecologie & verspreiding
Steenbreekvaren staat op lichtrijk (maar zelden zonnig) tot half en geheel beschaduwd, kalkarm tot kalkrijk, zuur tot basisch, vaak vochtig substraat. Ze groeit vooral in rots- en muurspleten, ook op puinhellingen. Het substraat van deze standplaatsen kan uit diverse gesteenten bestaan. Verder groeit ze (zeer) zeldzaam in bossen op boomwortels, in greppels, op ongevallen bomen en in een enkel geval op de grond. Nederland valt geheel binnen het Europese areaal van deze kosmopoliet die voornamelijk voorkomt in de gematigde streken van zowel het Noordelijke als Zuidelijke Halfrond. Dit varentje is zeldzaam in Zuid-Limburg, in het stedelijke gebied en is elders zeer zeldzaam. De ’s winters overblijvende bladveren staan in bundels bijeen en hebben een korte, heel smal gevleugelde, bruinzwart glanzende steel en een idem bladspil. De blijvende dekvliesjes zijn langwerpig, gaafrandig tot gekarteld en zijn zijdelings aangehecht en open in de richting van de middennerf. Zie verder ook de beide ondersoorten quadrivalens en trichomanes.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014
|
EcologieBodemGewone steenbreekvaren: Soms vrij zonnige, maar meestal beschaduwde plaatsen op vochtige muren en rotsen, zowel kalkrijke als vrij zure gesteenten. IJle steenbreekvaren: Deze ondersoort groeit meestal op zuur gesteente.
GroeiplaatsRotsen, oude muren, tuinmuren, langs spoorwegen (perronkantjes), waterkanten (langs afwateringsgoten), steenachtige hellingen en bossen (langs bosgreppels, op aarden wallen en soms op boomstronken of boomwortels).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam in Zuid-Limburg en in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam. Niet in het Waddengebied. Gewone steenbreekvaren komt waarschijnlijk veel meer voor dan IJle steenbreekvaren.
VlaanderenVrij zeldzaam. Verspreid voorkomend. Waarschijnlijk komt in Vlaanderen alleen Gewone steenbreekvaren voor.
WalloniëGewone steenbreekvaren:Vrij algemeen in het Maasgebied en in de Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. IJle steenbreekvaren: Zeer zeldzaam in de Ardennen.
WereldIn alle werelddelen, voornamelijk in gematigde streken.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBuiten, N. (2001)
Asplenium trichomanes L. (Steenbreekvaren) op een kleine noordhelling in de Duinen van Velsen.
Gorteria 27: 132-133
de Vries, G. (2012) Muurvarens in de stad Groningen.
Floron Nieuwsbrief Groningen 19: 15-28
Dijkhuis, E. (2001) Muurplanten van de Diepenring.
Floron Nieuwsbrief Groningen 8: 10-14
Dijkhuis, E. & W.J. Stouthamer (2009) Muurplanten in Groningen.
Floron Nieuwsbrief Groningen 16: 11-13
Hilmer, O. (1974) Ein bemerkenswerter Fundort einer Farnarten bei Goslar.
Göttinger Floristische Rundbriefe 8: 110-112
Kislowski, I. & M. Hamann (1995) Funde bemerkenswerter Farnarten an Mauerstandorten in Gelsenkirchen (zentrales Ruhrgebiet).
Floristische Rundbriefe 29: 151-154
Kops, J. & J.E. van der Trappen (1849) Asplenium trichomanes - Haarstelige Streepvaren
Flora Batava 10: 779-779
Leurquin, J. (2007)
Asplenium trichomanes subsp.
pachyrachis et subsp.
staufferi en Belgique.
Dumortiera 92: 25-27
Papenburg, G. (1998) Steenbreekvaren en de positie van muurbegroeiingen.
Twirre 9: 13-15
Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73
Sipkes, C. (1963) Een ongewoon adventiefterrein bij Hellevoetsluis. (Korte meded.).
Gorteria 1: 152-152
van de Ven, T. (1948) De varensoorten op het krijtland.
Natuurhistorisch Maandblad 37: 65-69
van der Veer, J. (1955) Een nieuwe vindplaats van Steenbreekvaren en Zwart-steeltje.
De Levende Natuur 58: 155-156
Vannerom, H. & J. Monnens (2009) Over het terrestrisch voorkomen van
Asplenium trichomanes in Oud-Heverlee.
Dumortiera 96: 28-28
Wittig, R. (2003) Farne auf hessissche Bahnhöfen.
Floristische Rundbriefe 36: 45-50
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
77Flora Batava 10:
plaat 0779Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
68Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
74Nederlandse Oecologische Flora 1:
36Wilde Planten 1:
174Wilde-Planten.nl:
pagina
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.