Ecologie & verspreiding
Stengelloze sleutelbloem groeit op licht beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke, zwak zure zand- en kleigrond, zavel en stenige plaatsen. Zij staat in bossen, parkbossen, binnenduinbossen, houtwallen, bosranden, struwelen, graslanden, langs waterkanten, bij buitenplaatsen en in andere stinzenmilieus. In Nederland is zij zeer zeldzaam in Noord-Drenthe en in de Hollandse en Zeeuwse duinen, waar zij deels gehybridiseerd is met cultuurplanten. Al in de zeventiende eeuw wordt zij bij Leiden en Haarlem als in het wild groeiende plant gemeld. In West-Brabant is zij wel verdwenen. Als gevolg van ruilverkaveling, ontwatering en beheerfoutjes zijn de nodige groeiplaatsen verloren gegaan. Daarom voert men herstelplannen, zoals in Drenthe, uit. Als regionale stinzenplant komt zij voor in stinzenmilieus in Friesland, het rivierengebied, Zuid-Limburg en de Vechtstreek. Stengelloze sleutelbloem is in de handel verkrijgbaar, zowel in de wilde-vorm als in cultuurvormen. Mogelijk als gevolg van verwildering vanuit tuinen is de soort recent toegenomen.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2014
|
EcologieBodemLicht beschaduwde plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke, zwak zure grond (zand, zavel, klei en stenige plaatsen).
GroeiplaatsBossen (landgoedbossen en beekdalbossen), hakhout, struwelen, klippen aan zee, waterkanten (in houtwallen langs beken en sloten) en zeeduinen (binnenduinbos, duinstruwelen en langs duinbeekjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam, o.a. in de Hollandse en Zeeuwse duinen en in Drenthe. Vroeger ook in westelijk Brabant.
VlaanderenZeer zeldzaam ten zuidwesten van Brugge.
WalloniëNiet in Wallonië.
WereldVan het Zwarte-Zeegebied via Zuid-Europa en Noordwest-Afrika (Atlasgebergte) naar Frankrijk. Noordelijk tot op de Britse eilanden, Denemarken en West-Noorwegen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBarmentlo, S.H., P.G. Meirmans, S.H. Luijten, L. Triest & J.G.B. Oostermeijer (2018) Outbreeding depression and breeding system evolution in small, remnant populations of
Primula vulgaris: consequences for genetic rescue.
Conservation Genetics 19: 545-554
Heimans, E. (1898) Sleutelbloemen.
De Levende Natuur 3: 1-5
Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306
van Eeden, F.W. (1872) Primula acaulis - Ongesteelde Sleutelbloem
Flora Batava 14: 1067-1067
Vos, A. (2002) Stengelloze sleutelbleom (
Primula vulgaris) in Drenthe.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 36: 3-3
Vos, A. (2008) Stengelloze sleutelbloem (
Primula vulgaris): ‘staalname’ in Drenthe door Vlaamse onderzoekster.
Nieuwsbrief Werkgroep Florakartering Drenthe 44: 19-20
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
253Flora Batava 14:
plaat 1067Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
456Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
568Nederlandse Oecologische Flora 3:
60Stinzenplanten (P.A. Bakker & E. Boeve, 1985):
90Wilde Planten 1:
64Wilde-Planten.nl:
paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn kroezig tot wollig behaard.
Bladeren De eironde bladeren zijn, geleidelijk in de steel versmald. Ze zijn fijn getand, van boven heldergroen en van onderen lichter van kleur en behaard.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De wortelstandige bloemen staan steeds afzonderlijk. De bloemstelen zijn 5 tot 12 cm lang. De bloemen zijn lichtgeel, 2 tot 4 cm groot en hebben meestal oranje vlekken in de keel. De kelk is nauw buisvormig en heeft lange, smalle en spitse tanden.
Vruchten Een doosvrucht. De vrucht is korter dan de kelk. De zaden zijn langlevend (> 5 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.