Ecologie & verspreiding Spinnenorchis prefereert zonnige tot half beschaduwde, matig droge, basische tot sterk kalkrijke, vaak steenrijke leem- en lössbodems. Ze groeit in lichte naaldbossen, in kalkgraslanden, in weilanden en schraal grasland, in bermen, op rotsachtige plaatsen, op hellingen en verlaten cultuurland zoals wijngaarden. De Subatlantische-Mediterrane soort heeft een Europese areaal dat West-, Zuid- en Midden-Europa omvat en dat in het noorden tot in België reikt. De plant behoort tot de groep van orchideeën die onder gunstige omstandigheden Nederland kan bereiken en zich daar een tijdje kan handhaven maar uiteindelijk weer verdwijnt. Dit bovenstaande “gedrag” heeft de soort in 1970 vertoond door in Zuid-Limburg te verschijnen. Spinnenorchis onderscheidt zich van haar nauwe verwanten doordat de buiten bladeren van de bloem groen of olijfgroen zijn (soms geheel wit) en het aanhangsel van de lip is in de regel ontbrekend of slechts zwak ontwikkeld. Ze wordt door zandbijen bestoven, het zaad wordt door de wind verspreid. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Zonnige, soms half beschaduwde plaatsen op matig droge, voedselarme, basische, kalkrijke grond (mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Grasland (kort blijvend kalkgrasland, schraal grasland en weiland), bermen, rotsachtige plaatsen, wijngaarden en hellingen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Slechts 1 keer (in 1970) gevonden in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Op de Sint-Pietersberg voor het laatst gevonden in 1869 en in de duinen tussen Heist en Blankenberge in 1926.

Wallonië
Zeer zeldzaam in Lotharingen (in de Ardennen, in het grensgebied met Frankrijk). Nog maar 1 groeiplaats.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en West-, Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot in België en Groot-Brittannië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	kalkgraslanden
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	geofyt
Bloeitijd:	mei - juni

Literatuur
Claessens, J. (2021) Sleutel voor de uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. [multi-entry key] 

Dekker, H., K. Kreutz & G. van Oeveren (2017) Ophrys araneola, een nieuwe orchideeënsoort voor Nederland. Liparis 23: 2-5

Pagina's in standaardwerken

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 147

Wilde-Planten.nl: pagina

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels De stengels staan rechtop. Bladeren De groene bladeren zijn breed langwerpig. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen groeien met 2 tot 10 bij elkaar in een losse aar. De buitenste bloemdekbladen zijn groen. De bloemlip is eirond, 1 tot 1,2 cm groot. De lip is bruin met een geelachtige tot blauwachtige X- of H-vormige tekening. Meestal zijn ze niet gelobd. Aan de voet zitten 2 zeer kleine glanzende uitsteeksels. Aan de top zit geen aanhangsel of een naar voren of naar beneden gericht aanhangseltje. De binnenste bloemdekbladen zijn meestal groenachtig en kaal of zeer zelden behaard. Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,20-0,50 m.
Bloemkleur:	veelkleurig
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie