Ecologie & verspreiding
Stinkende ballote staat op een open, zonnige tot licht beschaduwde, droge tot matig vochtige, humeuze tot humusarme, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkrijke, vaak omgewerkte bodem. Deze kan bestaan uit zand, zavel, klei, löss en mergel en verder staat ze op stenige plaatsen. De sterk geurende plant groeit in tal van habitats met voldoende voedsel, stikstof en kalk en met een ruderale inslag. Deze ondersoort van Ballota nigra s.l. wordt aangetroffen in het westen van het Europese deel van het verspreidingsgebied, waar Nederland geheel binnen valt. Het taxon is vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, het rivierengebied, de Hollandse en Zeeuwse duinen en aangrenzende streken en is elders zeer zeldzaam. De ondersoort is achteruit gegaan door het rooien van hagen, sanitaire schoonmaak, het volbouwen van dorpsranden en het gebruik van herbiciden. Stinkende ballote werd vroeger medisch aangewend als kalmerend middel, ter bevordering van de menstruatie en tegen beroerten, jicht, artritis en epileptische aanvallen.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015
|
EcologieBodemZonnige tot licht beschaduwde, wat open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkrijke, vaak omgewerkte grond (zand, zavel, klei, löss, mergel en stenige plaatsen).
GroeiplaatsBermen, langs paden, dijken, stadswallen, tegen oude muren, mergelrotsen, bosranden, heggen, struwelen, ruigten (humeuze ruigten), puin, bij mesthopen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), braakliggende grond, plantsoenen, zeeduinen (binnenduinen), afgravingen (kalkgroeven) en aan de voet van kalkhellingen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in Zuid-Limburg, in het rivierengebied, in het zuidoosten, in de Hollandse en Zeeuwse duinen en in aangrenzende gebieden. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenVrij algemeen, maar vrij zeldzaam in de Kempen en de Vlaamse zandstreek. Het meest in de duinen, de polders en langs de Maas.
WalloniëVrij algemeen, maar zeer zeldzaam in de Ardennen.
WereldIn Europa, behalve in de meest noordelijke delen. Ook in Zuidwest-Azië en Noordwest-Afrika (Atlasgebergte).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKruseman, G. (1959) Ballota Nigra L. aux Pays-Bas.
Acta botanica neerlandica 8: 269-270
Sloff, J.G. & J.L. van Soest (1939) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora II.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 49: 268-306
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels staan rechtop. De stengeltop met bladeren steekt boven de schijnkransen uit. Ze zijn behaard.
Bladeren De kort gesteelde bladeren zijn eirond, spits of de onderste zijn stomp. Verder zijn ze grof gekarteld-gezaagd en hebben een wigvormige voet. Ze verspreiden een sterke geur.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen staan naar 1 kant gekeerd met 4 tot 10 bij elkaar in een schijnkrans in de oksels van gewone bladeren. Ze zijn vuilroze, lichtpaars of heel soms wit en 1 tot 2 cm lang. De onderlip heeft 3 lobben. De kelk is trechtervormig, heeft 10 nerven en draagt klierharen. Ballote nigra subsp. nigra: Met 1,5-3 mm lange kelktand-naalden.
Vruchten Een splitvrucht. De zaden zijn langlevend (> 5 jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.