EcologieBodemZonnige plaatsen op vochtige tot natte, voedselarme, zwak zure tot zure grond (zand, leem en veen).
GroeiplaatsHeide (dopheidevelden op leem, o.a. langs paden, bermen in heideontginningen, afgeplagde stukken en glooiingen op de grens van natte heide en grasland) en grasland (blauwgrasland, schraal hooiland en laag blijvend grasland).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in het oosten en midden van het land en zeer zeldzaam in laagveengebieden en op de Waddeneilanden.
VlaanderenVrij zeldzaam in de Kempen. Elders zeer zeldzaam of of ontbrekend.
WalloniëVrij zeldzaam in de Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
WereldVanaf Midden-Portugal, Midden-Engeland en Zuid-Scandinavië door Midden- en Oost-Europa tot in Centraal-Siberië.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL Literatuurde Heer, K. (2007) Soort van de maand in juli: Klokjesgentiaan profiteert van 'Blauwe Brigade'.
Natura 104: -
Haveman, R. & M. Hornman (2001) Flora en fauna op militaire heideterreinen.
De Levende Natuur 102 (4): 173-176
Kops, J. & H.C. van Hall (1828) Gentiana pneumonanthe - Blaauwe Gentiaan
Flora Batava 5: 347-347
Oostermeijer Luijten, J.G.B., M. Kwak, E. Boerrigter & H. den Nijs (1998) Zeldzame planten in het nauw: problemen van kleine populaties.
De Levende Natuur 99: 134-141
Oostermeijer, J.G.B. (1995) De levensvatbaarheid en het beheer van kleine plantenpopulaties: een reaktie.
De Levende Natuur 96: 223-227
Oostermeijer, J.G.B., R.G.M. Altenburg & H.C.M. den Nijs (1995) Effects of outcrossing distance and selling on fitness components in the rare
Gentiana pneumonanthe (Gentianaceae).
Acta botanica neerlandica 44: 257-268
Oostermeijer, J.G.B., J.C.M. den Nijs, R. van ‘ Veer & E. de Boer (1993) Populatiebiologie bij het beheer van zeldzame planten: de Klokjesgentiaan.
De Levende Natuur 94: 134-141
Papenburg, G. (2018) Hotspot: De (halve) oude Thialf-ijsbaan bij Heerenveen.
Planten 8: 15-15
Schaminée, J.H.J., S. Bohm, R. Erens, G. Oostermeijer, S. Luijten, N.M. van Rooijen & G. Verschoor (2022) Gentianen in het Mergelland: de hoogste tijd voor actie. Deel 2: Plantensociologische positie en toekomst.
Natuurhistorisch Maandblad 111: 96-102
Strykstra, R.J., V. Westhoff & R.P.J. de Kok (1992) Een vergelijking tussen oude en nieuwe opnamen met
Arnica montana,
Gentiana pneumonanthe en
Pedicularis sylvatica.
Stratiotes 5: 28-40
Teeuwen, J. & J. Hermans (2003) Recente ontwikkelingen van flora en vegetatie in en langs de vennen van de Beegderheide.
Natuurhistorisch Maandblad 92: 87-93
Troelstra, A.S. (1963) “Witte raven” (Korte meded.).
Gorteria 1: 108-108
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn min of meer vierkantig met vier zwakke ribben. Ze kunnen één of meerdere stengels hebben.
Bladeren De bladeren vormen geen wortelrozet. Ze zijn lijnvormig, maar soms vrij breed langwerpig. Ze hebben één tot drie nerven en zijn alleen helemaal onderaan met elkaar vergroeid. Ze worden tot 5 cm lang.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen staan afzonderlijk aan de top van de stengels en één of twee in de bladoksels. Ze zijn blauw en hebben aan de buitenkant vijf groene strepen. Van binnen zijn ze groen gestippeld. Verder zijn ze trompetvormig en 2½-4½ cm lang. De bloemkroon heeft vier of vijf slippen. De kelk is groen en heeft vijf smalle tanden.
Vruchten Een rechtopstaande doosvrucht. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.