Ecologie & verspreiding
Kleinste egelskop zweeft of staat in zonnig, ondiep, stilstaand of zwak stromend, basenrijk, stikstofarm, voedselarm tot matig voedselrijk, zwak zuur water boven een zand-, leem- of veenbodem met een sliblaag. Tijdelijk droogvallen van de groeiplaatsen verdraagt ze slecht. Ze groeit in veenmoerassen en moerasbossen, in ijl begroeide inhammen van plassen en hoogveenwijken, in nieuw gegraven of schoongemaakte sloten, in vijvers, leemkuilen en heidevennen, in laagveen- en kwelsloten. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van areaal van deze tot de gematigde en koudere streken van het Noordelijk Halfrond beperkte plant. De plant is zeldzaam in Noord-Brabant en in laagveengebieden en zeer zeldzaam in Drenthe, Zuidoost-Friesland, in het oosten en midden van het land en in het rivierengebied. Deze Egelskop is zeer sterk achteruit gegaan door de toegenomen eutrofie, watervervuiling, ontginning en ontwatering. De soort onderscheidt van onze andere Egelskoppen door o.a. de vlakke, niet gekielde bladeren en het enige (zelden 2) mannelijke hoofdje.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014
|
EcologieBodemZonnige plaatsen in ondiep, voedselarm tot matig voedselrijk, zwak zuur water met een bodem van zand, leem of veen. De groeiplaatsen kunnen tijdelijk droogvallen.
GroeiplaatsMoerassen (veenmoerassen), waterkanten en water (kwelsloten, laagveensloten, plassen, vijvers, nieuw gegraven of schoongemaakte sloten, leemkuilen, heidevennen, hoogveenpoeltjes en ijl begroeide oevers).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandZeldzaam in Noord-Brabant, Noord-Limburg en in laagveengebieden en zeer zeldzaam in Drenthe, Zuidoost-Fryslân, in het oosten en midden van het land en in het rivierengebied.
VlaanderenZeer zeldzaam in de Kempen. Sterk afgenomen.
WalloniëZeer zeldzaam in de Ardennen.
WereldGematigde en koudere streken op het noordelijk halfrond.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKops, J. & H.C. van Hall (1836) Sparganium natans - Drijvende Egelskop
Flora Batava 7: 550-550
Loermans, J. & E. Dijkhuis (2018) Kleinste egelskop terug in de kop van Drenthe.
Nieuwsbrief van de Werkgroep Florakartering Drenthe 53: 7-9
Plantinga, J.E. (2019) Kleinste egelskop (
Sparganium natans) uit het diepste dal.
Twirre 29: 14-23
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
298Flora Batava 07:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
128Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
295Nederlandse Oecologische Flora 5:
241Wilde Planten 2:
139Wilde-Planten.nl:
paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zweven in het water of staan heel soms rechtop.
Bladeren De drijvende bladeren zijn lintvormig, vlak, doorschijnend en worden tot ruim een halve meter lang en 2-6 mm breed. Ze hebben geen of een onduidelijke middennerf en een iets verwijde schede.
Bloemen Eenslachtig (een bloem met alleen mannelijke of alleen vrouwelijke geslachtsorganen). Eenhuizig (mannelijke en vrouwelijke bloemen op dezelfde plant). De bloeiwijze is niet vertakt en bevat één tot drie vrouwelijke bloemhoofdjes, zonder of met een steel, die in de oksels van een schutblad zitten en één mannelijk hoofdje aan de top van de bloeiwijze. Alle hoofdjes staan op enige afstand van elkaar. De bloemen zijn witgeel. De stempel is langwerpig-eirond en, minder dan 1 mm lang. De schutbladen hebben een verbrede voet.
Vruchten Een steenvrucht. De vruchten hebben geen insnoering. Aan de voet zie je een zeer korte, hoogstens 1 mm lange steelvormige versmalling. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar.
Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode,
dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de
periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF
download hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.