Ecologie & verspreiding
Knolboterbloem staat op zonnige, basenrijke en stikstofarme, losse en humeuze, droge tot soms matig vochtige, ± voedselrijke, niet zwaar bemeste, neutrale tot meestal kalkrijke, grazige bodems bestaande uit lemig zand, leem, mergel, zavel en lichte klei. Ze groeit op grazige berghellingen, in kalkgraslanden en andere schrale graslanden, in duinenvalleien en binnenduingrasland, op begraasde dijken en rivierduinen, op begraafplaatsen en in terreininsnijdingen waar leem aan de oppervlakte komt, langs grotere beken, oude rivierlopen en in bermen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. De soort is vrij algemeen in Zeeland, Limburg, Noord-Brabant en Gelderland, in de Hollandse duinen, op enkele Waddeneilanden en in het rivierengebied en is elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. Ze is goed te herkennen aan de teruggeslagen kelkbladen, de stengels die bovenaan aanliggend behaard zijn en uiteraard aan de ondergrondse knolletjes. Knolboterbloem lijkt op Behaarde boterbloem, maar de stengels van deze laatste zijn afstaand behaard.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015
|
EcologieBodemZonnige plaatsen op droge tot soms matig vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, niet zwaar bemeste, neutrale tot meestal kalkrijke grond (lemig zand, leem, mergel, zavel en lichte klei).
GroeiplaatsBermen, grasland (grazige berghellingen, kalkgrasland en schraal grasland), bosjes, zeeduinen (vastgelegde duinen, binnenduinweiland en duinvalleien), begraasde dijken, rivierduinen, mergelhellingen, begraafplaatsen, terreininsnijdingen (met leem aan de oppervlakte) en waterkanten (langs grotere beken en oude rivierlopen).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij algemeen in Zeeland, Zuid-Limburg, Gelderland, Noord-Brabant, de Hollandse duinen, op Texel en in het rivierengebied. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
VlaanderenVrij algemeen in duinen, langs de Maas en in de Voerstreek. Elders zeldzamer.
WalloniëVrij algemeen in Maasgebied, in Brabant en de zuidelijke Ardennen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
WereldWest- en Midden-Europa, in delen van Zuid-Europa, in het Zwarte-Zeegebied en Noordwest-Afrika. Plaatselijk ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKops, J. (1800) Ranunculus bulbosus - Knol-Ranunkel
Flora Batava 1: 26-26
Schaminée, J.H.J. & A.H.F. Stortelder (2000) De ene boterbloem is de andere niet. De sociologische indicatiewaarde van plantensoorten, toegelicht aan de hand van het geslacht
Ranunculus.
Stratiotes 20: 5-19
Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 3:
131Flora Batava 01:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
256Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
314Nederlandse Oecologische Flora 1:
243Wilde Planten 2:
222Wilde-Planten.nl:
paginaAfbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas) Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels zijn afstaand behaard, maar bovenaan aanliggend behaard. De stengelvoet is vlak onder de grond knolvormig verdikt.
Bladeren De donkergroene, eironde, diep in drieën gedeelde, vaak iets glanzende bladeren hebben vaak een zwarte tekening. De onderste bladeren zijn verdeeld in drie gelobde en getande slippen, de middelste zijn gesteeld, de bovenste hebben smalle slippen. De bladstelen zijn afstaand behaard.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De 2-3 cm grote bloemen zijn geel. De kelkbladen zijn lang behaard. Bij het opengaan van de bloemen slaan de kelkbladen terug tegen de bloemsteel. De bloembodem is kaal. De bloemstelen zijn gegroefd en aanliggend behaard.
Vruchten De vruchten zijn glad met een kort zwak gekromd snaveltje. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Een eenzadige dopvrucht of nootje. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.