Ecologie & verspreiding
Kaal breukkruid groeit op zonnige, open plekken op ’s-zomers droge, zure en stiksofarme, matig voedselrijke zand- en grindgrond en andere steenachtige, zwak zure en verstoorde bodems. Zij staat op zandige en grindrijke rivieroevers, rivierduinen, open plekken in de lage grasmat van droog, weinig bemest weiland langs de rivieren, dijken, spoorwegterreinen, braakliggende grond met veel puin, industrieterreinen, mijnafvalstortplaatsen, muren, soms in heideterreinen en op akkers, tussen straatstenen, in bermen, de binnenduinranden en zandgroeven. Het verspreidingsgebied omvat Europa (zonder een groot deel van het noordwesten van het continent), West-Azië en Noord-Afrika. In Nederland is de soort vrij zeldzaam in het rivierengebied in het oosten, midden en zuiden en in stedelijke gebieden, elders is ze zeer zeldzaam. Door de kanalisatie van de rivieren en ‘graslandverbetering’ gaat de soort in het rivierengebied achteruit, daar staat tegenover ze zich uitbreidt in de stedelijke gebieden en Zuid-Limburg. De matjesvormende plant valt vooral op door haar geelgroene (wat ziekelijke) uiterlijk. Vroeger werd ze medisch o.a.gebruikt voor vochtafdrijving en tegen nierstenen en geelzucht.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & René van Moorsel, 2022
|
EcologieBodemZonnige, open plaatsen op 's zomers droge, matig voedselrijke zand- en grindgrond en andere steenachtige, zwak zure en verstoorde grond.
GroeiplaatsWaterkanten (zandige en grindrijke rivieroevers), rivierduinen, grasland (open plekken in de lage grasmat van droog, weinig bemest weiland langs de rivieren), bermen, dijken, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), braakliggende grond met veel puin, mijnafvalstortplaatsen, muren, soms in heideterreinen en op akkers, tussen straatstenen, industrieterreinen, zeeduinen (binnenduinrand) en afgravingen (zandgroeven).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij zeldzaam in het rivierengebied in het oosten, midden en zuiden en in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenZeldzaam.
WalloniëPlaatselijk vrij algemeen in Lotharingen.. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
WereldEuropa, West-Azië en Noord-Afrika. Niet in een groot deel van Noordwest-Europa. In Groot-Brittannië vrijwel alleen in het zuidoosten.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurKops, J. & J.E. van der Trappen (1846) Herniaria glabra - Onbehaard Duizendhoorn
Flora Batava 9: 663-663
Kruijsen, B. & E.J. Weeda (1992)
Herniaria glabra L. en
Crassula tillaea Lester-Garland op voetpaden in de duinen bij Bergen (N.-H.).
Gorteria 18: 29-33
Mennema, J. (1975) Aanvullende gegevens van Schiermonnikoog.
Gorteria 7: 182-182
Schnedler, W. (1977) Behaarung bei
Herniaria glabra L.
Göttinger Floristische Rundbriefe 11: 27-29
Sloff, J.G & J.L. van Soest (1938) Het fluviatiele district in Nederland en zijn flora.
Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3 48: 199-249
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 2:
168Flora Batava 09:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
280Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
517Nederlandse Oecologische Flora 1:
198Wilde Planten 2:
256Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De dunne, liggende stengels zijn fijn behaard of kaal. Ze vormen matten.
Bladeren De geelgroene blaadjes zijn langwerpig en worden 2-7 mm lang. Ze zijn niet gesteeld, meestal kaal, maar soms onderaan gewimperd. De steunblaadjes zijn klein. Bij verdroging verspreidt zij een zwak zoetige geur.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De zeer kleine bloemen (1-1½ mm) vormen samen dichte kluwens in de bladoksels. De kelk is sterk behaard. De kelkslippen zijn langwerpig en groen met een smalle witte rand. De vijf witte kroonbladen zijn priemvormig De bloemen bevatten vijf meeldraden.
Vruchten Een eenzadige dopvrucht of nootje. Iedere vrucht bevat maar één zaadje. De vruchten zijn iets langer dan de kelk. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.