Ecologie & verspreiding Gele monnikskap staat op beschaduwde tot half beschaduwde, vochtige, vrij voedselarme tot matige voedselrijke, kalkhoudende leem-, löss- en mergelgrond, verder op stenige plaatsen. De zeer giftige plant groeit in natte loofbossen, vooral langs beken en in de omgeving van bronnen. Het verspreidingsgebied van deze Midden-Europese bergplant bereikt in het westen nog juist Nederland en België. Ze is alleen langs de Geul in Zuid-Limburg als wilde plant aangetroffen maar wordt elders ook aangeplant. De vondsten in Zuid-Limburg sluiten aan bij de vroegere Belgische vindplaatsen. Langtongige hommels zorgen voor de kruisbestuiving. Aconitum heeft een lange en bewogen geschiedenis als gifplant. Niet alleen werd het als pijlgif gebruikt maar het was ook als dodelijk venijn een geliefd middel. Daarnaast had het ook een faam als geneesmiddel. Ook nu wordt het nog aangewend om het hart te stimuleren en tegen heftige pijnen. CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2014

Ecologie

Bodem
Halfbeschaduwde tot beschaduwde plaatsen op vochtige, vrij voedselarme tot matig voedselrijke, kalkhoudende grond (leem, löss, mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Bossen (natte loofbossen, vooral langs beken en bij bronnen) en op rotsachtige plaatsen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding

Nederland
Zeer zeldzaam in Zuid-Limburg. Elders soms verwilderd.

Vlaanderen
Vroeger in de Voerstreek, aan de Berwijn bij Moelingen en aan de Gulp bij Teuven. Na 1967 niet meer aangetroffen.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam in het Maasgebied en in de Ardenen.

Wereld
Gebergteplant uit Midden-Europa. Westelijk tot in Nederland en België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Ecologiebron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Biotoopvoorkeur:	natte bossen
Levensduur:	overblijvend
Levensvorm:	hemicryptofyt
Bloeitijd:	juni - augustus

Literatuur
Cortenraad, J. & T.J.D. Mulder (2012) Uit de flora van Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 101: 111-115

Cortenraad, J. & T.J.D. Mulder (1997) Uit de flora van Limburg. Aflevering 39. Natuurhistorisch Maandblad 86: 15-18

de Wever, A. (1930) Aconitum vulparia Rchb. Natuurhistorisch Maandblad 19: 65-65

Heimans, E. (1906) De Gele monnikskap. De Levende Natuur 11: 61-63 

Schaminée, J.H.J. & P.W.F.M. Hommel (2007) Nogmaals de Gele monnikskap in het Geuldal. Natuurhistorisch Maandblad 96: 13-16

Vuyck, L. (1906) Aconitum lycoctonum - Gele Monnikskap Flora Batava 22: 1684-1684 

Willems, J.H. & B.P. van de Riet (2006) Een meer dan honderd jaar oude populatie van Gele monnikskap in Zuid-Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 95: 240-243

Pagina's in standaardwerken

Atlas van de Nederlandse Flora 1: 44

Flora Batava 22: plaat 1684

Heukels' Flora van Nederland, 23e ed.: 252

Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.: 309

Nederlandse Oecologische Flora 1: 229

Wilde Planten 1: 98

Wilde-Planten.nl: pagina

Afbeelding in de Zadenatlas (Digital Plant Atlas)

Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra

Stengels Deze giftige plant heeft rechtopstaande stengels, die maar weinig behaard zijn. Bladeren Wortelrozetbladen en één  tot drie  stengelbladen met een lange steel. Ze zijn diep handvormig gedeeld met vijf  of zeven  delen die weer in drieën gespleten en gezaagd zijn met meer dan 1 cm brede slippen. De niet gesteelde schutbladen zijn handvormig gedeeld, de hogere enkelvoudig. Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). Met lange, ijle bloemtrossen aan het eind van de stengels en korte trossen aan de boogvormige zijtakken in de oksels van schutbladen. De bloemen zijn bleekgeel en hangen aan gekromde min of meer uitstaande stelen. De helm (het bovenste bloemblad) is smal langwerpig, 1½-2,2 cm groot en nauwelijks verwijd aan de voet. Vruchten Een doosvrucht. Meestal zijn er 3 kokervruchten. Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Kenmerkenbron: Botanisch Basisregister (met aanvullingen)
Hoogte:	0,50-1,25 m.
Bloemkleur:	geel
Type vrucht:	doosvrucht
Kleur van de vrucht:	Onopvallend
Geslachtsverdeling:	tweeslachtig

Atlasblokken met waarnemingen
Het aantal atlasblokken (5x5 km) waarin de soort is gemeld binnen een periode van vijf jaar (vanaf 1980) of twintig jaar. Niet gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en het aantal doorgegeven waarnemingen kan sterk variëren per periode, dus een trend in verspreiding kan hier niet direct uit worden afgelezen. Het opgegeven jaartal is het eerste jaar van de periode. Bron: gevalideerde waarnemingen uit de NDFF.
© FLORON & NDFF

download hoge resolutie

Fenologie bloeiend


Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.