Ecologie & verspreiding
Grote keverorchis staat op beschaduwde, soms ook zonnige, vrij droge tot vochtige, basen- en stikstofrijke, meestal kalkhoudende, matig voedselarme tot voedselrijke, humeuze grond, bestaande uit krijt, löss, leem, zavel, lichte zeeklei en zelden veen. Ze groeit in allerlei bostypen en kapvlakten, in struwelen, lanen en langs bosranden, in diverse graslandtypen, in heiden en borstelgraslanden, in duinvalleien, duingraslanden en langs kreken, in beschaduwde bermen en langs met schelpen verharde (fiets)paadjes, in afgravingen en langs spoorwegen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. De soort is vrij algemeen in Zuid-Limburg, het oosten van het land en in de duinen en is zeer zeldzaam in het overige deel van ons land. Er is een lichte achteruitgang door ontwatering en verdroging, vermesting en intensiever landgebruik, achterstallig beheer en overwoekering door Grote brandnetel en Klimop. Het taxon is kensoort voor de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten, 2015
|
EcologieBodemBeschaduwde, maar soms ook zonnige plaatsen op matig droge tot matig vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, basenrijke, meestal kalkhoudende, humeuze grond (mergel, löss, zand, leem, zavel en lichte zeeklei. Zelden op veen).
GroeiplaatsBossen (loofbossen en bronbossen), bosranden (grazige plaatsen), struwelen, hakhoutbosjes, beschaduwde bermen, langs holle wegen, lanen, langs schelpenpaadjes, grasland (weiland, hooiland, beekdalhooiland, blauwgrasland, hellinggrasland, bergweiden en soms in kalkhellinggrasland), lemige heide, langs spoorwegen (struwelen), afgravingen en zeeduinen (duinvalleien).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandVrij algemeen in Zuid-Limburg, in het oosten van het land en in de Hollandse en Zeeuwse duinen. Elders vrij zeldzaam tot zeer zeldzaam.
VlaanderenVrij zeldzaam. Het meest in de duinen, de Voerstreek en de Leemstreek.
WalloniëVrij zeldzaam, maar zeldzaam in de Ardennen.
WereldWest- en Midden-Azië en bijna heel Europa. Ook in Noord-Amerika.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuur(Anoniem) (1901)
Listera ovata R. Br.
De Levende Natuur 6: 211-211
Andeweg, R.W.G. (2014) Twee bijzondere planten uitgelicht: grote keverorchis en reuzenpaardenstaart.
Straatgras 26: 10-11
Arditti,J. & A. Ghani (2000) Tansley Review No. 110. Numerical and physical properties of orchid seeds and their biological implications.
New Phytologist 145: 367-421
Bielen, J.W. (2006) Kleinschalig natuurbeheer door vrijwilligers.
FLORON-nieuws 4: 4-4
Bremer, P. (1995) Listera ovata in jonge polderbossen.
Eurorchis 7: 3-13
Claessens, J. (2021)
Sleutel voor de uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. [multi-entry key]
Claessens, J. & M. Claessens (2021)
Sleutel voor uitgebloeide orchideeën van Nederland en België. Eigen uitgave [Determinatiesleutel, e-Book]
Claessens, J. & J. Kleynen (2014) Bijzondere bestuivers bij orchideeën deel 2: Bijen als bestuivers van de Grote keverorchis (
Neottia ovata).
Natuurhistorisch Maandblad 103: 140-142
Daamen, J.H.H. (1904) Keverorchis.
De Levende Natuur 9: 128-128
de Kraker, K. (2022)
Grevelingenverslag 2021. Ecologisch adviesbureau Sandvicensis, Burg-Haamstede
Dekker, H. (1993)
Listera ovata in Drenthe.
Eurorchis 5: 37-44
Hilgers, J. (1973) De achteruitgang van de Orchidaceae in Limburg 8.
Natuurhistorisch Maandblad 62: 4-7
Kempees, E.J. (1904) Orchideeën.
De Levende Natuur 9: 56-58
Kops, J. (1800) Ophrys ovata - Eyrond Tweeblad
Flora Batava 1: 79-79
Koster, F. (1920)
Listera ovata.
De Levende Natuur 25: 64-64
Nijhoff, A.H. (1905) Iets over Listera ovata.
De Levende Natuur 10: 51-54
Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73
van Veldhuizen, A. (1920)
Listera ovata.
De Levende Natuur 25: 32-32
Pagina's in standaardwerkenAtlas van de Nederlandse Flora 3:
96Flora Batava 01:
plaatHeukels' Flora van Nederland, 23e ed.:
106Heukels' Flora van Nederland, 24e ed.:
154Nederlandse Oecologische Flora 5:
355Orchideeën (Kreutz, 1987):
160Wilde Planten 1:
151Wilde-Planten.nl:
paginadeze soort in de Zadenatlas van Nederland Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande stengel is bovenaan behaard en met vele bruine scheden aan de voet.
Bladeren Elke plant heeft twee stevige bladen. Deze zijn eirond tot breed eirond, vlezig, vrij donkergroen, glanzig, met uitspringende nerven en ze worden 5-20 cm. Daarboven groeien nog één of twee schutbladachtige bladeren, bij bloeiende planten onder het midden van de stengel.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De gesteelde bloemen vormen een slanke, rijkbloemige tros. Ze zijn geelgroen, worden 0,7-1½ cm lang, zijn tweespletig met een hangende bloemlip, aan de voet zonder zijlobben en in de onderste helft een hoogtegroef. De lip is niet gespoord, de top is een uitgerand en de andere bloemdekbladen buigen mutsvormig samen.
Vruchten Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.