Ecologie & verspreiding
Geelhartje staat op open, zonnige, al of niet licht beschaduwde, droge tot vrij natte, matig voedselrijke en onbemeste, uitgesproken stikstofarme tot stikstofarme, zwak zure tot kalkrijke bodems bestaande uit zand, zavel, leem, veen en mergel; ze verdraagt een enigszins zilt milieu. Ze groeit in borstelgraslanden, heiden en kalkgraslanden, in schrale gras- en beekdalhooilanden, in kalkmoerassen en soms in trilvenen, langs waterkanten en in leemkuilen. Verder op drooggevallen zandplaten, klippen en in de duinen (valleien, graslanden en noordhellingen), in afgravingen, langs vochtige bospaden en op droge rotsachtige kalkhellingen. Nederland valt binnen het Europese deel van het verspreidingsgebeid. De soort is plaatselijk vrij algemeen in Zuid-Limburg, Zeeland, het Lauwersmeergebied en in de duinen en is elders zeer zeldzaam. Geelhartje is in Nederland in het algemeen sterk achteruit gegaan door ontginning, ontwatering en veranderingen in beheer, maar heeft zich daarnaast ook in inpolderingen gevestigd en uitgebreid. Vroeger werd de plant als laxeermiddel gebruikt.
CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel & Niko Buiten, 2015
|
EcologieBodemZonnige, open plaatsen op matig voedselarme, niet bemeste, vochtige tot vrij natte, neutrale (zwak zure tot kalkhoudende), maar meestal basische grond (zand, leem, zavel, veen en mergel).
GroeiplaatsHeide (grazige heide op leem en langs heidepaadjes), grasland (open plekjes in neutraal, kalkhoudend schraal grasland en beekdalhooiland), bermen, moerassen (open plekken in kalkmoeras of soms in trilveen), waterkanten (langs vennen o.i.v. kalkrijke kwel), drooggevallen zandplaten, klippen, zeeduinen (noordhellingen, duinvalleien en binnenduinweiland) en afgravingen. In Wallonië ook op droge, rotsachtige kalkhellingen.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandPlaatselijk vrij algemeen in Zuid-Limburg, Zeeland, het Lauwersmeergebied, de Noordoostpolder en in de duinen. Elders zeer zeldzaam.
VlaanderenVrij zeldzaam in de duinen. Elders zeer zeldzaam. Sterk afgenomen.
WalloniëVrij algemeen ten zuiden van de lijn Samber en Maas. Elders zeer zeldzaam.
WereldHet grootste deel van Europa. Oostelijk tot in de gebergten van Zuidwest-Azië (Kaukasus en Oeral). Ook op IJsland, in oostelijk Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurBremer, P. & B.A. Smit (2002)
Linum catharticum L. (Geelhartje) in Flevoland; een succesvolle Rode Lijst-soort.
Gorteria 28: 125-133
Kops, J. & H.C. van Hall (1836) Linum catharticum - Purgeer-Vlas
Flora Batava 7: 506-506
Milberg, P. (1994) Germination ecology of the grassland biennial Linum catharticum.
Acta botanica neerlandica 43: 261-269
Raemakers, I. & T. Faasen (2012) Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve.
Natuurhistorisch Maandblad 101: 63-73
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De rechtopstaande stengels zijn spichtig, kaal, blauwgroen en gaffelvormig vertakt. Meestal is er maar 1 stengel.
Bladeren De tegenoverstaande bladeren zijn langwerpig. Ze hebben maar één nerf, zijn ongeveer 1 cm breed en zeer fijn getand.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De bloemen vormen samen een ijle bloeiwijze, die voor de bloei voorover hangt. De bloemen zijn 5-tallig en 4-6 mm. De kroonbladen hebben een witte plaat en een gele nagel. Er zijn vijf gewone meeldraden en vijf tandvormige, tot honingklieren omgevormde meeldraden. Elke bloem heeft vier of vijf kelkbladen van 2-3 mm en met één nerf. Langs de rand groeien klierharen.
Vruchten Een bolronde doosvrucht. De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Fenologie vruchtdragend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.