Ecologie & verspreiding
Gewone vleugeltjesbloem staat op zonnige tot iets beschaduwd, matig voedsel- en stikstofarme, droge tot vochtige, zwak zure tot kalkrijke bodems bestaande uit zand, zavel, klei, veen, kalksteen en schelpkalk en is verder zinktolerant. De plant groeit in diverse typen graslanden, in heiden en borstelgraslanden, op diverse plaatsen in de duinen, in bos- en struweelzomen, op open bospaden en kanaaldijken en in schrale bermen. Nederland ligt geheel binnen het Europese deel van het verspreidingsgebied. Het taxon is plaatselijk vrij algemeen in de duinen, zeldzaam op de hogere zandgronden en in Zuid-Limburg, zeer zeldzaam in het Estuariumdistrict en verder ontbreekt het in het noordelijk zeekleigebied en in Flevoland. Gewone vleugeltjesbloem is zeer strek achteruit gegaan door ontginning en toegenomen bemesting. Ze werd vroeger gebruikt bij de viering van de paasweek en de kruisiging (waarschijnlijk terug gaand op het oude Romeinse Ambervaliafeest) en werd ook gebruikt voor salades en soepen, maar de smaak is wat bitter.
CC-BY-SA 3.0 Niko Buiten & René van Moorsel, 2015
|
EcologieBodemZonnige plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselarme, zwak zure tot basische (kalkrijke) grond (zand, leem, mergel, zavel, klei, veen, schelpkalk en kalksteen). Ook op zinkhoudende bodem.
GroeiplaatsGrasland (laagblijvend grasland, schraal grasland en kalkgrasland), schrale bermen (o.a. langs bosranden en struwelen), kanaaldijken, heide (bermen), bossen (langs open boswegen) en zeeduinen (duinvalleien, duingrasland en noordhellingen).
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLVerspreidingNederlandPlaatselijk vrij algemeen in de duinen, zeldzaam in het oosten en midden van het land en in Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam. Niet in het noordelijk zeekleigebied en in Flevoland.
VlaanderenVrij algemeen in de duinen. Elders zeldzaam. Sterk afgenomen.
WalloniëVrij algemeen ten zuiden van de lijn Samber en Maas. Elders vrij zeldzaam tot zeldzaam.
WereldBijna heel Europa. Ook in Azië.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NLLiteratuurDijkstra, S.J. (1957) De zinkflora.
Natuurhistorisch Maandblad 46: 54-56
Farjon, A. (1983) De botanische betekenis van enkele oude leemkuilen op de Blaricumer Heide en de Tafelbergheide in het Gooi.
Gorteria 11: 230-234
Kops, J. (1814) Polygala vulgaris - Gemeene Kruisbloem
Flora Batava 3: 198-198
Beschrijvingbron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra Stengels De stengels staan rechtop of zijn opstijgend.
Bladeren De bladeren groeien meestal verspreid langs de stengels. Ze zijn kaal of zwak behaard. De vliezige schutbladen zijn 1-2 mm lang en korter dan de bloemknoppen.
Bloemen Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De vrij losse bloeiwijze vind je aan het eind van de stengel. Meestal zijn het trossen van tien tot veertig bloemen. De 5-8 mm grote bloemen zijn diepblauw, paarsroze of ze zijn licht van kleur tot bijna wit. Polygala vulgaris var. vulgaris: Bloemen 6-8 mm lang en variabel van kleur. De bloeiwijze is meestal rijkbloemig. Polygala vulgaris var. dunensis: Bloemen 4-5½ mm lang en zwak gekleurd. De bloeiwijze is armbloemig.
Vruchten Een doosvrucht. De vruchten zijn even lang als de niet afvallende kelk. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig (kiemend met twee kiemblaadjes). Polygala vulgaris var. vulgaris: De vleugels zijn in de vruchttijd 2½-3½ mm breed. Polygala vulgaris var. dunensis: De vleugels in de vruchttijd 1,3-1,8 mm breed.
Bron:
Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra -
CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreidingstrend
Gemiddelde trend van het aantal kilometerhokken waarin de soort voorkomt, weergegeven als indexcijfer (1975-1978 = 100).
De trend is gecorrigeerd voor waarnemersinspanning en geeft de relatieve verandering in het aantal bezette kilometerhokken weer.
Voor de berekening worden de data per periode van vier jaar samengenomen.
In de grafiek correspondeert ieder punt met het laatste jaar van zo'n periode.
© NEM(CBS & FLORON) 2023
download in hoge resolutieFenologie bloeiend
Bron: FLORON - Gemodelleerd op basis van waarnemingen uit de NDFF voor de periode 2000-2021.